Krew - histologia

Ciśnienie osmotyczne krwi (co utrzymuje + wartość)

albuminy; 300mOsm/l

Hemopoeza / hematopoeza

wytwarzanie elementów morfotycznych krwi w szpiku kostnym w życiu pozapłodowym

Hemocytopoeza pierwotna (czas, miejsce)

Proces wytwarzania elementów morfotycznych krwi rozpoczynający się w 2 tyg życia płodowego w ścianie pęcherzyka żółtkowego

Początek erytropoezy (czas, miejsce)

6 tydzień rozwoju, wątroba i śledziona

Granulo/mono//limfo/megakariocytopoeza (czas i miejsce)

2 miesiąc rozwoju, wątroba i śledziona, grasica dla limfocytopoezy

Miejsce hemocytopoezy między 2 a 3 mcem rozwoju

Szpik kostny obojczyka, potem innych kości

Zanik hemocytopoezy w wątrobie i śledzionie

Okres okołoporodowy

Erytrocyty - liczebność (3)

1) mężczyźni - 5mln/mm^3, 2) kobiety - 4,5mln/mm^3, 3) noworodki - do 7mln/mm^3

Czynniki (1) zwiększające liczbę erytrocytów oraz (2) zmieniające ich liczbę

1) niskie ciśnienie atmosferyczne, hormony sterydowe, 2) erytropoetyna

Długość życia erytrocytów

ok. 120 dni

Niszczenie erytrocytów

Układ siateczkowo-śródbłonkowy

Kształt i wymiary erytrocytu (normocytu)

Dwuwklęsły krążek; grubość 1,8μm; średnica 7,5-8,7μm

Anizocytoza

Występowanie krwinek czerwonych o różnych kształtach i rozmiarach (mikro i makrocyty)

Wybarwianie erytrocytów

Eozyna i hematoksylina na różowo

Spektryna

Białko szkieletowe utrzymujące charakterystyczny kształt erytrocytu

Skład hemoglobiny

hem (część barwnikowa wiążące Fe) + globina (część białkowa)

Budowa hemoglobiny

Tetramer zbudowany z dwóch par łańcuchów polipeptydowych - α (141 aminokwasów) i β (145 aminokwasów), grupa hemowa na końcu każdego łańcucha

Hemoglobina F

Hemoglobina płodowa o innym składzie aminokwasów i większym powinowactwie tlenowym niż hemoglobina osoby dorosłej

Organella erytrocytu

Brak jądra, mitochondriów, rybosomów, centrum komórkowego; obecne ziarna ferrytyny w cytoplazmie

Glikoproteina grupy krwi A

N-acetylo-D-galaktozamina

Glikoproteina grupy krwi B

D-galaktoza

Układ grupowy krwi

Czynne glikoproteiny na powierzchniach komórek i przeciwciała przeciwko substancjom grupowym krwi (γ-globuliny)

Źródło energii erytrocytów

Beztlenowe spalanie glukozy (z powodu braku erytrocytów)

Oksyhemoglobina

Zredukowana hemoglobina związana z tlenem

Retikulocyty

Niedojrzałe erytrocyty, zawierające pozostałości jądra komórkowego, mitochondria, rybosomy i aparat Golgiego.

Pierścienie Cabota

Barwiące się zasadochłonnie struktury w retikulocytach, prawdopodobnie pozostałości błony jądrowej.

Ciałka Howell-Jollyego

pozostałości chromatyny jądrowej w erytrocytach

Retikulocytoza

Stan zwiększenia ilości retikulocytów we krwi (norma: 1-2% krążących erytrocytów)

Kolejność rozwoju erytrocytu z komórki pluripotencjalnej (7)

kom pluripotencjalna -> proerytroblast -> erytroblast zasadochłonny (normoblast wczesny) -> erytroblast wielobarwliwy (normoblast pośredni) -> erytroblast kwasochłonny (normoblast) -> retikulocyt -> erytrocyt

Proerytroblast - średnica, cechy

20-25μm; jądro z jednym lub dwoma jąderkami, zasadochłonna cytoplazma (polirybosomy i siateczka śródplazmatyczna)

Erytroblast zasadochłonny - średnica, cechy

16-18μm; powstały z podziałów mitotycznych proerytroblastu; duże jądro, zasadochłonna cytoplazma; POCZĄTEK SYNTEZY HEMOGLOBINY

Erytroblast wielobarwliwy - średnica, cechy

12-15μm; skondensowane jądro, ciałka Howella-Jollyego; obecna hemoglobina - kwasochłonna, polirybosomy - zasadochłonne

Syndersomy

Ziarna białkowe zbudowane z ferrytyny w erytroblastach wielobarwliwych

Erytroblast kwasochłonny - średnica, cechy

10-12μm; silnie skonsensowane jądro, brak innych organelli, dojrzewając pozbywa się jądra wraz z rąbkiem cytoplazmy

Retikulocyt - średnica, cechy, czas życia

ok. 9μm; kwasochłonna cytoplazma z resztkami RNA, aparatu Golgiego, niewiele mitochondriów; czas życia ok 3 dni

Czas trwania erytropoezy

5-7 dni

Podział krwinek białych

Granulocyty (neutrofile, eozynofile, bazofile) i agranulocyty (monocyty, limfocyty)

Liczba krwinek białych we krwi

4-9 tysięcy/ 1mm^3 krwi

HLA

ludzkie antygeny zgodności tkankowej występujące na powierzchni leukocytów i płytek krwi

Leukopenia

Stan, w którym we krwi jest za mało leukocytów

Leukocytoza

Stan, w którym we krwi jest za dużo leukocytów

Neutrofile - średnica, liczba; cecha charakterystyczna

12-15μm; 45-65% wszystkich leukocytów; jądro składające się z 2-5 płatów

Skala Arnetha

skala porządkujące leukocyty w grupy w zależności od ilości płatów w jądrze

Pałeczka dobosza

Silnie wybarwione, skonsensowane fragmenty jądra, widoczne w ok. 3% komórek

Diapedeza

Proces przenikania neutrofilów z krwi do tkanki łącznej

Cytoplazma neutrofilów

kwasochłonna, zawiera glikogen, nieliczne mitochondria, fragemnty aparatu Golgiego, ziarnistości: azurochłonne, wtórne, trzeciego typu

Ziarnistości azurochłonne neutrofilów - zawartość

Fosfataza kwaśna, lizozym, elastaza, mieloperoksydaza, oksydaza D-aminokwasów

Zawartość ziarnistości wtórnych/specyficznych neutrofilów

kolagenzaza, laktoferryna, białka wiążące wit. B12, defensyny, fagocytyny, H2O2

Defensyny

białka kationowe o działaniu przeciwbakteryjnym obecne w ziarnistościach wtórnych neutrofilów

Zawartość ziarnistości trzeciego typu neutrofilów

żelatynaza (enzym degradujący tkanki, w szczególności substancę międzykomórkową)

Fosfataza zasadowa

enzym w cytoplazmie neutrofilów, oznaczenie jeso poziomu ma znaczenie w diagnostyce

receptory dla fragmentu Fc IgG

receptory występujące na powuerzchni neutrofilów, mają znaczenie przy opłaszczaniu i fagocytozie bakterii

Pochodne kwasu arachidonowego

Leukotrieny, lipoksyny - mediatory procesu zapalnego

Funkcja neutrofilów

udział w procesach zapalnych

Eozynofile - średnica, ilość; jądro

10-14μm; 2-5% wszystkich leukocytów; jądro "okularowe" dwupłatowe

Ziarnistości eozynofili

głównie białko zasadowe MBP, białko kationowe eozynofili ECP, neurotoksyna eozynofilowa EDN, fosfataza kwaśna, peroksydaza EPO, histaminaza, arylsulfataza degradująca glikozaminoglikany

MBP

główne białko zasadowe, ułatwia przyleganie eozynofilów do pasożyta

ECP

białko kationowe eozynofilów, działające bakteriobójczo (podobnie do defensyn)

Powierzchnia błony eozynofilów

receptory IgG, IgE, dopełniacza

Eozynofile - funkcja

Rozwój procesów alergicznych, prezentowanie antygenów

Substancje pobudzające produkcję eozynofilów

interleukina 5 (Il5), interleukina 3 (Il3), GM-CSF (czynnik stymulujący monocyty i granulocyty)

Bazofile - średnica, ilość

9-12μm; 0,5-1% wszystkich leukocytów

Bazofile - budowa

Podobne do komórek tucznych, jądro 1-3 płatowe, duże ziarnistości zajmujące prawie całą cytoplazmę

Zawartość ziarnistości bazofilów

kwaśne śluzowielocukry, substancje biologicznie czynne (histaminy, heparyny, serotoniny), eozynofilowy czynnik chemotaktyczny ECF-A, wolnoreagujący czynnik anafilaksji SRS-A

Stadia rozwojowe granulocytu (6 etapów)

kom. pluripotencjalna -> mieloblast -> promielocyt -> mielocyt -> metamielocyt -> granulocyt

Mieloblast

Komórka duża, kulista, zasadochłonna cytoplazma, duże, okrągłe jądro

Promielocyt

Większy od mieloblastu, charakterystyczne ziarnistości w cytoplazmie, im komórka dojrzalsza, tym ziarnistoście większe i liczniejsze.

Mielocyt

Różnicowanie na neutro, eozyno i bazofile

Metamielocyt

Stopniowo dojrzewa do granulocytu, nie dzieli się, znikają ziarenka pierwotne (z wyjątkiem neutrofilów), jądro przechodzi w formę pałeczkowatą ze stopn iową segmentacją

Czas trwania granulopoezy

3-9 dni

Podział krwinek białych nieziarnistych

Monocyty i limfocyty (B, T, NK)

Monocyty - średnica i ilość

do 20μm; 4-8% wszystkich leukocytów

Monocyty - organella i cechy

Jądro - duże, nerkowate; aparat Golgiego - z peroksydazą; cytoplazma zasadochłonna; lizosomy

Zawartość lizosomów w monocytach

fosfataza kwaśna, arylsulfataza, peroksydaza, katepsyna G, TNF-α

Czas życia monocytów

We krwi 2-4 dni, w tkankach kilka-kilkanaście miesięcy

Funkcja makrofagów

enzymatyczne niszczenie ogniska zapalnego, fagocytoza

Stadia rozwoju monocytu

kom. pluripotencjalna -> monoblast -> promonocyt -> monocyt

Limfocyty - średnica, ilość

8-15μm; 25-45% wszystkich leukocytów

Podział limfocytów pod względem wielkości

Małe (⌀8-9μm); Średnie (⌀ ok. 10μm); Duże (⌀>10 μm)

Podział limfocytów ze względu na antygeny powierzchniowe

Limfocyty B, T, NK

Limfocyty B - ilość, migrowanie

ok. 30% wszystkich limfocytów; szpik kostny -> inne narządy

Limfocyty B - dojrzewanie, różnicowanie

Dojrzewają w tkankach obwodowych z małych nieaktywnych komórek do dużych aktywnych; różnicują się do komórek plazmatycznych produkujących przeciwciała

Klasy przeciwciał produkowanych przez plazmocyty

IgG, IgM, IgA, IgE, IgD

Klon

populacja limfocytów powstająca z jednego aktywowanego limfocytu

Przeciwciało monoklonalne

Przeciwciało produkowane przez komórkę-klona limfocytu

Grudki chłonne w węzłach chłonnych

miejsca szczególnie licznego występowania limfocytów B w formach AKTYWNEJ i NIEAKTYWNEJ

Limfocyty T - liczebność, migracja

ok. 60% wszystkich limfocytów; szpik kostny -> grasica (dojrzewanie) -> narządy limfatyczne obwodowe <-> krew i limfa

Limfocyty Th - pomocnicze - funckja

produkują limfokiny stymulujące limfocyty B do produkcji przeciwciał i aktywujące makrofagi

Białko powierzchniowe CD4

na powierzchni limfocytu Th białko CD4 wiąże się z MHC klasy II

Limfocyty Ts supresorowe - funkcja

kontrolują aktywność innych limfocytów i komórek układu odpornościowego

Białko powierzchniowe CD8

Białko markerowe powierzchni limfocytów Ts i Tc

Limfocyty Tc cytotoksyczne - funkcja

bezpośrednie zabijanie komórek zakażonych wirusami i nowotworowych na drodze efektu cytotoksycznego; odporność komórkowa

Recyrkulacja

zjawisko wielokrotnego przechodzenia limfocytów T i B z krwi do tkanek i odwrotnie

Limfocyty NK (limfocyty null) - liczba, cechy

ok. 10% wszystkich limfocytów; lizosomy; zdolność do spontanicznego niszczenia komórek, zwłaszcza nowotworowych

Limfocytopoeza - stadia rozwoju limfocytu

kom. pluripotencjalna -> limfoblast -> prolimfocyt -> limfocyt

Trombocyty - wymiary, ilość; opis

⌀ ok. 2μm; 150 000 - 400 000/1mm^3 krwi; bezjądrzaste fragmenty megakariocytów

Hialomer

przezroczysta, bezziarnista część cytoplazmy trombocytów; dwa systemy kanalikowe

Cyklooksygeneza

enzym aktywny w kanalikach zamkniętych hialomeru, związany z tworzeniem tromboksanów

Jony Ca2+

Obecne w kanalkach hialomeru, odgrywające rolę w procesach krzepnięcia

Granulomer

środkowa część cytoplazmy trombocytu z ziarnistościami

Białka biorące udział w tworzeniu skrzepu

aktyna, miozyna, białka mikrotubul

Ziarnistości występujące w granulomerze

Ziarna α, ziarna gęste, lizosomy, mikroperoksysomy

Skład ziaren α

peptydy - płytkopochodny czynnik wzrostu PDGF, czynnik von Willebranda i białka biorące udział w krzepnięciu (fibrynogen, tromboplastyna)

Skład ziaren gęstych

difosforan adenozyny ADP, serotonina, histamina, jony wapnia

skład lizosomów

kwaśne fosfatazy, arylosulfataza

Stadia rozwoju płytek krwi

kom. pluripotencjalna -> megakarioblast -> promegakariocyt -> megakariocyt -> trombocyt

Megakarioblast - średnica, cechy

⌀ ok. 50μm; duże nerkowate jądro, zasadochłonna cytoplazma

Promegakariocyt

liczniejsze ziarnistości i bardziej podzielone jądro

Megakariocyt - komórka olbrzymia szpiku kostnego

⌀ ok. 150μ; duże, pofragmentowane jądro, obfita siateczka śródplazmatyczna; dzieli się wielokrotnie, czego efektem jest powstanie płytek krwi