wstęp do psychologii wykłady

próg absolutny (próg detekcji)

minimalne natężenie bodźca, które zostanie zarejestrowane przez człowieka w 50% przypadków w korzystnych warunkach (np. najniższe stężenie światła)

próg różnicy

najmniejsza fizyczna różnica między dwoma bodźcami, która zostanie zauważona przez 50% badanych (np. różnica między kolorem a i b)

prawo webera-fechnera

Im bardziej intensywny bodziec standardowy, tym mocniej musi zostać zmieniony bodziec porównawczy, by różnica została dostrzeżona (człowiek sie przyzwyczaja, z czasem potrzeba więcej, żeby otrzymać uczucie)

prawo stevensa

im słabszy jest kolejny bodziec, tym silniejsza reakcja (ktoś się przestaje starać, a ja się przez to coraz bardziej denerwuję) (do niektórych bodźców się nie habitujemy np. ból)

percepcja barw

jest możliwy dzięki specjalnym komórkom w siatkówce oka, zwanych fotoreceptorami, a także skomplikowanym ścieżkom przetwarzania informacji w mózgu

zjawisko obrazu następczego (powidoku)

po krótkotrwałym spojrzeniu na intensywny bodziec, kiedy ten zniknie, widzimy pozostały efekt lub obraz na tle innych bodźców (po długim patrzeniu na czerwony kolor, gdy spojrzymy na białą ściane zobaczymy zielony kolor)

tablice ishihary

Tablice Ishihary to zestaw testów kolorów używanych do diagnozowania różnych form zaburzeń widzenia barw, zwłaszcza daltonizmu

Teorie analityczne spostrzegania (dół-góra)

za spostrzeganie pojedynczych cech odpowiedzialne są komórki detektorowe

Teorie konstruktywistyczne (góra-dół)

ostateczny produkt spostrzegania to wynik uwzględniania informacji płynących z kontekstu

Teoria afrodancji Jamesa Gibsona

sposobności oddziaływania na obiekty, związane z ich charakterystykami oraz zdolnościami percepcyjnymi, doświadczeniem i ogólnymi umiejętnościami działania danej jednostki (bogate w afordancje – centrum miasta, ubogie w afordancje – mała wioska)

dobra figura

Prawo dobrej figury znane także jako prawo dobrej kontynuacji jest związane z prostotą spostrzeganego przedmiotu. Poszczególne elementy, o ile znajdują się blisko siebie i tworzą łagodną linię, stanowią niezależne kształty.

przykłady z życia zastosowania teorii postaci

zastosowanie a architekturze i urbanistyce

stałość percepcji

pomimo tego, że w różnym oświetleniu, pod różnym kątem, z różnych odległości na siatkówkę padają bardzo różne obrazy tego samego obiektu, mamy skłonność, żeby spostrzegać dany obiekt zawsze tak samo (stałość barwy, jasności, kształtu, wielkości)

czy jakieś znane złudzenie da się wyjaśnić prawem stałości percepcji

złudzenie Ponzo (szyny, tendencji do spostrzegania stałej wielkości, obiekt dalszy musi być mniejszy), złudzenie Zollnera (tendencja do prostowania kątów), złudzenie Heringa-Helmholtza (tendencja do spostrzegania figury jako trójwymiarowej)

jakie wskaźniki pozwalają nam zobaczyć głębie? gdybyście chcieli namalować obraz, na którym pewne przedmioty są dalej niż inne to jakich sposobów byście użyli

względa wielkość, wyrazistość, interpozycja, światłocień

spostrzeganinie przyczynowości

procesy atrybucji - przypisywanie komuś, lub czemuś pewnych cech, spostrzeganie, wnioskowanie i przypisywanie przyczyn własnemu zachowaniu lub zachowaniu innych osób

nazwiska michotte'a i heidera - z czym wam się kojarzą?

eksperyment z poruszającymi się kołem i trójkątami, ludzie mają potrzebe do nadawania sensu przyczynowo skutkowego wydarzeniom, teoria atrybucji - przyczyny wewnętrzne i zewnętrzne

Iwan pawłow

psy (warunkowanie)

john watson

szczury (mały albert)

burrhus skinner

głoębie (klatka skinnera - warunkowanie - za którymś dzobnięciem gołąb dostawał jedzenie - hazard - kiedyś sie uda)

edward thorndike

koty (za każdym razem coraz mniej czasu żeby otworzyć box)

charles tolman

szczury (utajnione uczenie - szczury w 3 labiryntach)

warunkowanie klasyczne

proces uczenia się, w którym pewna reakcja na bodziec staje się związana z innym bodźcem, który pierwotnie nie wywoływał tej reakcji

warunkowanie instrumentalne

określone zachowania są nagradzane lub karan, uczenie się reakcji, a nie bodźca

co to jest generalizacja bodźca, eksperyment

uogólnienie reakcji na wszystko, co ma pewną ceche wspólną (eksperyment z małym albertem)

jakie są najskuteczniejsze schematy warunkowania klasycznego, a jakie najmniej skuteczne

najskuteczniejsze schematy to warunkowanie odroczone (najpierw bodziec warunkowy potem bezwarunkowy), najmniej skuteczne jest warunkowanie wsteczne (najpierw bodziec bezwarunkowy, następnie warunkowy)

czy na wszystkie bodźce można wytworzyć reakcje warunkową? dlaczego?

na bodźce sztuczne, stworzone przez człowieka o wiele ciężej jest wytworzyć reakcje strachu (latarka, kalkulator)

co to jest desentyzacja i do czego można ją wykorzystać

systematyczne odwrażliwianie, stopniowe eksponowanie coraz bardziej lękotwórcze bodźce, można ją wykorzystać w terapii behawioralnej do leczenia fobii np. arachnofobii

co to jest metoda "prób i błędów"?

stopniowa i automatyczna nauka związku bodziec-reakcja (koty thorndike'a)

co to jest "prawo efektu"?

sytąpienie w przyszłości reakcji, po której następują satysfakcjonujące konsekwencje, staje się bardziej prawdopodobne, zaś reakcji, po której następują niezadowalające konsekwencje, mniej prawdopodobne

wzmocnienie pozytywne

nagroda za jakieś zachowanie

wzmocnienie negatywne

brak kary za jakieś zachowanie

wygaszanie

reakcja ulega wygaszeniu, gdy po bodźcu warunkowym przez dłuższy czas nie występuje bodziec bezwarunkowy

karanie

bodźce zmniejszające prawdopodobieństwo wystąpienia danego zachowania w przyszłości

wzmocnienie pierwotne

nagrody związane z biologicznymi potrzebami organizmu (jedzenie, picie, sen)

wzmocnienie wtórne

nagrody skojarzone z nagrodami pierwotnymi (pieniądze, za które można kupić jedzenie)

co to jest wyuczona bezradność? kiedy występuje?

utrwalenie przekonań o braku związku przyczynowo-skutkowego między własnym działaniem (reakcją) a jego konsekwencjami (wzmocnieniem), występuje często u osób zmarginalizowanych, bezrobotnych, niepełnosprawnych itp...

Hermann ebbinghaus

pierwsze badania procesów kodowania i odtwarzania informacji, badał "wkuwanie" dając badanym (w tym sobie) nic nie znaczące sylaby, składające się z 3 losowych liter

Frederick bartlett

opisał program badawczy, mający na celu pokazanie, jak wcześniejsza wiedza wpływa na sposób zapamietywania (hitoryjka "wojna duchów" z indii, studenci upraszczali opowiadanie/podkreślali i nadmiernie akcentowali/zmieniali szczegóły na bardziej znajome)

Alan baddeley

udowodnił istnienie 4 elementów pamięci operacyjnej: pętla fonologiczna; szkicownik wzrokowo-przestrzenny; centralny mechanizm wykonawczy; bufor epizodyczny

efekt serii

cecha wydobywania z pamięci, polegająca na tym, że początkowe i końcowe elementy listy są często lepiej odtwarzane niż elementy środkowe

Jakie systemy pamięci można wyróżnić?

Pamięć sensoryczna, pamięć krótkotrwała, pamięć długotrwała, pamięć semantyczna, pamięć epizodyczna, pamięć deklaratywna, pamięć niedeklaratywna, pamięć prospektywna, pamięć retrospektywna, pamięć autobiograficzna, pamięć proceduralna,

Co składa się na pamięć operacyjną (roboczą)?

do 30sek, przechowuje info potrzbne do wykonanina bieżących zadań, ma ograniczoną pojemność, składa się z: centralny system wykonawczy; pętla fonologiczna; szkicownik wzrokowo przestrzenny; bufor epizodyczny

co to jest "magiczna liczba" george'a millera

7 - maksymalna liczba informacji jaką człowiek jest w stanie rozróżnić bezpośrednio

pamięć deklaratywna

treści uświadomione, pamięć jawna, wiedza o faktach i zdarzeniach (wiedza, że)

pamięć niedeklaratywna

treści najczęściej nieuświadomione, pamięć ukryta, pamięć proceduralna (wiedza jak), pamięć skojarzeń emocjonalnych (warunkowanie klasyczne), habilutacja (pamięć poprzednich bodźców)

pamięć semantyczna

abstrakcyjna wiedza o faktach, relacjach, pojęciach, np. tabliczka mnożenia, data bitwy pod Grunwaldem, kto napisał Pana Tadeusza, adres znajomego itd., świadomość “noetyczna” - poczucie wiedzy, znajomości faktów

pamięć epizodyczna

pamięć konkretnych zdarzeń, które przytrafiły się człowiekowi, podstawa pamięci autobiograficznej, świadomość “autonoetyczna” - rodzaj samowiedzy (wiem, że to mi przytrafiło się to zdarzenie)

Wymień jakąś memotechnikę

sposób na łatwe zapamiętanie - akronimy (skrótowce), rymy, układy skojarzeniowe

Sposoby badania pamięci

odtwarzanie z pamięci, rozpoznawanie, ponowne uczenie - miarą jest ilość zaoszczędzonego czasu – im większy procent zaoszczędzonego czasu w stosunku do pierwotnego, tym lepiej zapamiętany materiał

interferencja

nakładanie się na siebie wiedzy lub informacji, a także wpływ wyrobionych już nawyków na powstawanie nowych

interferencja retroaktywna

gdy nowy przyswajany materiał powoduje zapominanie starszego (uaktywnia się ten retro)

interferencja proaktywna

gdy materiał przyswojony wcześniej uniemożliwia przyswojenie nowego (blokuje się ten pro)

centralny system wykonawczy

kieruje uwagą i zasobami poznawczymi, funkcjie nadrzędne w stosunku do pozostałych systemów

pętla fonologiczna

bezgłośne powtarzanie w pamięci, funkcja utrzymania informacji akustycznej

bufor epizodyczny

tymczasowa intergracja informacji z pętli fonologicznej, notesu wizualno-przestrzennego, pamięci długotrwałej

Jakim rodzajem pamięci jest pamięć autobiograficzna?

pamięć deklaratywna odnosząca się do własnej przeszłości;

Zjawisko amnezji dziecięcej – jak wyjaśnić?

Niedojrzałość mózgu, Brak języka i słownictwa, Zjawisko infantilnej amnezji (wspomnienia są mniej stabilne);

co to jest efekt lampy błyskowej w pamięci?

zdarzenie budzące silne emocje, nieoczekiwane – o znaczeniu publicznym albo osobistym jest bardzo dobrze zapamiętane przez nas;

Badacze pamięci wyróżniają tzw. „okres krytyczny” w rozwoju, na jakie lata przypada i dlaczego większość wspomnień pochodzi z tego okresu?

"reminiscencja" okres od 16 do 25 roku życia, spowodowany jest największą ilością "pierwszych doświadczeń", które budzą w nas wiele emocji, oraz w tym okresie budujemy naszą tożsamość;

Albert Paivio

model podwójnego kodowania - werbalnego i wizualno-przestrzennego (lepiej się nauczymy czegoś ucząć się jednocześnie na dwa sposoby);

Peter Wason

strategia konfirmacyjna - 2-4-6 - jednostka szuka/interpretuje/zapamiętuje informacje w taki sposób, który potwierdza jej przekonania;

Daniel Kahneman i Amos Tversky

Ich prace przyczyniły się do rewolucji w dziedzinie ekonomii behawioralnej, zakwestionowały założenia ekonomiczne o racjonalności aktorów ekonomicznych i zwróciły uwagę na istnienie heurystyk i błędów poznawczych w procesie podejmowania decyzji;

Karl Duncker

fiksacja funkcjonalna - trudność znalezienia nowego zastosowania dla znanego przedmiotu, którego naturalna funckja jest inna niż wymagana przez zadanie;

Argumenty za tym, że myślimy nie tylko słowami ale też wyobrażeniami

Doświadczenia zmysłowe, Mimowolne wyobrażenia;

Jak definiowane jest pojęcie według klasycznej teorii pojęć

pojęcia nie są sumaryczną reprezentacją jakiejś klasy, ale sumą egzemplarzy danej kategorii;

Podaj przykłady pojęć, które spełniają kryteria klasycznej teorii pojęć

zbiór cech koniecznych i wystarczających do przynależności do danej kategorii (wszystkie definicje szkolne);

Różnica między pojęciem naturalnym a klasycznym

zbiór naturalny - zbiór rozmyty, nieostre granice, istnieją gorsi i lepsi reprezentanci, pojęcia klasyczne - zbiór cech koniecznych;

Podaj przykłady pojęć naturalnych

drzewo, samochód, ptak;

Co to jest prototyp pojęcia?

zbiór cech wystarczających, lecz niekoniecznych, jeśli chodzi o przynależność do kategorii;

błąd Afirmacja następnika implikacji

jeśli "x" to "q" to "q" zawsze jest "x"? - nie, pies ma cztery nogi coś co ma cztery nogi nie zawsze jest psem;

błąd Negacja poprzednika implikacji

jeśli x to q to nie x to nie q? - nie, pies ma cztery łapy, coś co nie jest psem np. kot nie może mieć 4 łap?;

Co to jest błąd konfirmacji w testowaniu hipotez?

naciąganie dodowód do hipotezy;

A co to jest konfirmacyjna strategia testowania hipotez

sposób sprawdzania hipotezy w oparciu o przypadki jakie ta hipoteza obejmuje (koncentruję się tylko na przypadkach, które obejmuje moja hipoteza, ignoruję hipotezy konkurencyjne);

błąd konfitmacji przykłady

polityczne przekonania, wierzenia religijne;

strategia konfirmacji przykłady

poszukiwanie informacji zgodnych z przekonaniami;

Dlaczego ludzie mają kłopoty z rozumieniem prawdopodobieństwa?

znaczna liczba błędów popełnianych przez ludzi w posługiwaniu się prawdopodobieństwem może wynikać z innego rozumienia prawdopodobieństwa przez przeciętnego człowieka w porównaniu z jego rozumieniem w teorii decyzji;

Błędy rozumowania probabilistycznego

złudzenie gracza, rozumienie losowości jako nieregularności (co jest bardziej losowe), nieuwzględnianie prawdopodobieńsw bezwarunkowych, niedystrybucyjne rozumienie prawdopodobieństwa;

Różnica między aleatorycznym (dystrybucyjnym) i dyspozycyjnym (przyczynowym) rozumieniem prawdopodobieństwa

które jest nam bliższe i dlaczego?;

rozumienie prawdopodobieństwa aleatoryczne (dystrybucyjne)

matematyczne, 2 strony monety, 6 boków kostki do gry, 37 sektorów ruletki (%) (gdy problem dotyczy zdarzeń powtarzalnych i losowych);

rozumienie prawdopodobieństwa dyspozycyjne (przyczynowe)

skłonność ludzi do trakotowania prawdopodobieństwa jako atrybutu konkretnego wyniku, a nie szans jego zaistnienia poprzez relatywizacje do serii wyników (jak łatwo dany wynik może zaistnieć) (gdy problem dotyczy indywidualnych osób);

heurystyka dostępności

bardziej prawdopodobne jest to, co aktualnie jest dostępne umysłowi (mimo że jest więcej wypadków samochodowych, bardziej boimy się latać samolotami);

heurystyka reprezentatywności

prawdopodobieństwo przypisania do kategorii tym większe, im więcej cech wspólnych z tą kategorią (chudy, zgarbiony okularnik będzie prędzej profesorem literatury niż kierowcą tira);

heurystyka zakotwiczenia i dostosowania

niedostateczne uwzględnienie czynnikow innych niż poczotkowo zakotwiczający sąd (przeceny w sklepach);

heurystyka symulacji

im łatwiej sobie wyobrazić ciąg zdarzeń prowadzący do danego zdarzenia, tym bardzien wydaje się nam ono prawdobodobne (nakręcanie się, że coś mogło się komuś stać, bo nie odbiera telefonu);

Co to jest efekt nastawienia w rozwiązywaniu problemów i z jakim nazwiskiem łączysz to pojęcie?

Abraham Luchins pojawia się, gdy staramy się rozwiązać jakiś problem i gdy już go dogłębnie i ostrożnie przeanalizujemy, dochodzimy do wniosku, że jest nie do rozwiązania, mimo że rozwiązanie jest oczywiste, ale wymaga innego punktu widzenia;

Algorytmy vs. heurystyki

omów różnice - algorytmy - sekwencje kroków zawsze doprowadzających do rozwiązania(drzewo decyzyjne - gra misjonarze i kanibale), heurystyki - sekwencje zawodne, nie zawsze doprowadzające do rozwiązania;

Alfred Binet

pierwsze próby pomiaru inteligencji – badanie wieku umysłowego dzieci;

William Stern

iloraz inteligencji - wskaźnik rozwoju umysłowego;

David Wechsler

autor najbardziej znanego testu inteligencji - WAIS (skale słowne i bezsłowne, wersje dla dzieci i dorosłych);

John Raven

matryce Ravena (znajdź wzór);

Charles Spearman

dwuczynnikowa teoria inteligencji (czynnik ogólny – G -> zdeterminowany genetycznie, czynnik specyficzny – S);

Louis Thurstone

inteligencja - siedem podstawowych zdolności umysłowych: rozumienie werbalne; płynność słowa; rozumowanie indukcyjne; wizualizacja przestrzenna; pamięć; szybkość spostrzegania; zdolności liczbowe;

Howard Gardner

wyróżnił siedem różnych typów inteligencji (językowa, logiczno-matematyczna, przestrzenna, muzyczna, cielesno-kinestetyczna, interpersonalna, intrapersonalna);

inteligencja językowa

czytanie książek, pisanie tekstów prozą lub wierszem, rozumienie wypowiedzi słownych;

inteligencja logiczno-matematyczna

rozwiązywanie problemów matematycznych, prowadzenie ksiąg rachunkowych, przeprowadzanie dowodów matematycznych, rozumowanie logiczne;

inteligencja przestrzenna

przemieszczanie się, czytanie map, pakowanie rzeczy do bagażnika samochodu tak, żeby leżały jak najciaśniej koło siebie;

inteligencja muzyczna

śpiewanie piosenek, komponowanie sonat, gra na trąbce, ocenianie struktury utworu muzycznego;

inteligencja cielesno-kinestetyczna

tańczenie, gra w koszykówkę, bieganie, doskonały refleks, świetnie rozwinięty zmysł równowagi;

inteligencja interpersonalna

kontakty z innymi ludźmi, np. wtedy, gdy próbujemy zrozumieć czyjeś zachowanie, motywy lub emocje;

inteligencja intrapersonalna

rozumienie samego siebie, podstawa rozumienia tego, kim jesteśmy, co daje nam napęd i jak możemy się zmienić w ramach ograniczeń narzucanych przez nasze zdolności i zainteresowania;

Co to jest iloraz inteligencji

wartość liczbowa wyniku testu inteligencji;

Co mierzą testy inteligencji?

funkcje poznawcze - różnice indywidualne w spostrzeganiu, myśleniu i uczeniu się, w organizowaniu i przetwarzaniu informacji;

Co to jest efekt Flynna?

wzrost ilorazu inteligencji od początku XXw. na zachodzie ok. 0,3 punktu rocznie (wzrost w obszarach abstrakcyjnego myślenia - podobieństwa łączące obiekty ze zbioru lub powiązania figur geometrycznych, niezmienne są wyniki zadań językowych i ogólnych)

Charles Osgood

ocena afektywna (dobry-zły) jako zasadnicza komponenta znaczenia słowa, denotacja vs konotacja, dyferencjał semantyczny jako narzędzie do pomiaru znaczenia (skala o przeciwnych cechach pasujących do wybranego wyrazu);

William James i Carl Lange

emocja – informacja zwrotna z doznań płynących z ciała -> boimy się dlatego, że nam bije serce;

Walter Cannon i Philip Bard

bodźce emocjonalne docierają do podwzgórza, informacje płynące z podwzgórza wpływają równolegle na zmiany fizjologiczne i subiektywne odczucia emocji;

Stanley Schachter i Jerome Singer

treść emocji - niespecyficzne pobudzenie + interpretacja kontekstu sytuacyjnego;

Robert Zajonc

afekt - podstawowa forma poznania, rodzaje orientacji w otoczneniu: 1. ocena/afekt i preferenum, 2 poznanie i discriminanda reakcja emocjonalna nie wymaga poznawczej interpretacji bodźca, ludzie preferują znane sobie bodźce, nawet gdy ich nie rozpoznają

Paul MacLean

Teoria potrójnego mózgu: mózg gadzi (pień mózgu i móżdżek kontroluje podstawowe funkcje fizjologiczne i motoryczne, reakcje agresji), mózg limbiczny (mózg pierwszych ssaków,

Joseph LeDoux

model biologicznych ścieżek emocjonalnych w mózgu: krótka droga (bodziec emocjonalny -> ciało migdałowate -> reakcja emocjonalna, odpowiedzialna za emocje - nieświadoma),

Paul Ekman

sześć emocji pierwotnych (szczęście, wstręt, zaskoczenie, smutek, gniew, strach), badanie ludzkich twarzy i ich ekspresji - przyporządkowywanie twarzy do emocji;

Robert Plutchik

siedem emocji pierwotnych (gniew, strach, radość, wstręt, antycypacja, zaskoczenie, akceptacja), trójwymiarowy model emocji (stożek emocji): barwa - treść emocji (strach, wstręt, radość itd.), nasycenie - intensywność emocji (lęk, strach, terror itd.)

James Russell

kołowa teoria emocji - (pionowo - intensywne/słabe, poziomo - nieprzyjemne/przyjemne);

Bernard Weiner

atrybucyjna teoria emocji - nasza pierwsza reakcja na dany bodziec jest pierwotna (szczęście, smutek, agresja itp), dalej mogą wystąpić emocje zależne od atrybucji (wdzięczność, poczucie winy, duma itp), czyli są dwie drogi:

Michael Apter

Dwa rodzaje motywacji: 1. Motywacja teliczna - aktywność celowana, uruchamiana przez nieprzyjemne napięcie, celem jest zrelaksowanie, przyjemność przy niskim pobudzeniu.

Norbert Schwartz

eksperyment - afekt jako informacja, ocena szczęścia i satysfakcji z życia (pogoda);

Emocje pierwotne i wtórne

pierwotne: uniwersalne kulturowo, dzielone ze świate zwierząt, rozpoznawalne na podstawie mimiki, szybka droga powstawania emocji; wtórne - kombinacje emocji pierwotnych, specyficznie ludzkie,

Abraham Maslow

piramida maslowa (fizjologia, bezpieczeństwo, przynależność i miłość, pozytywna samoocena, poznanie, estetyka, samoaktualizacja), potrzeby deficytu: potrzeby fizjologiczne (jedzenie i picie), potrzeby bezpieczeństwa (bezpieczeństwo fizyczne i psychiczne)

Edward Deci i Richard Ryan

motywacja zewnętrzna (instrumentalna)- wzmacniana przez nagrody zewnętrzne; motywacja wewnętrzna - wzmacniana przez ciekawość, wygaszana przez zewnętrzne nagrody (pieniądze, stopnie);

Homeostatyczne modele motywacji (model TOTE)

task -> operation -> test -> exit;

Motywy negatywne (od) i motywy pozytywne (do)

motywy negatywne (od) - likwidacja deficytu, uniknięcie nieprzyjemnego uczucia, zaspokojenie popędu wywołanego deficytem; motywy pozytywne (do) - aby otrzymać nagrode, aby zrealizować cel, aby zmaksymalizować zadowolenie;

Hans Eysenck

teoria 3 wymiarów osobowości - 1. ekstrawersja - introwersja 2. neurotyzm - stabilność emocjonalna 3. psychotyzm;

Jan Strelau

regulacyjna teoria temperamentu, temperament - formalna charakterystyka zachowania, pełni funkcję regulacyjną - modyfikuje wartość stymulacyjną i temporalną zachowań i reakcji,

Paul Costa i Robert McCrae

model wielkiej piątki (ekstrawersja - rozmowny, ugodowość - życzliwy, sumienność - zorganizowany, neurotyczność - lękliwy, otwartość na doświadczenie - twórczy);

Zygmunt Freud

podejście psychodynamiczne - osobowość jest kształtowana, a zachowanie motywowane przez siły wewnętrzne, pierwszy raz użył określenia libido;

Anna Freud

rozwijała teorię psychoanalityczną swego ojca, koncentrując się na psychologii ego i mechanizmach obronnych osobowości, wniosła twórczy wkład w teorię relacji z obiektem poprzez dyskusję nad rozwojem dziecka z Margaret Mahler;

Alfred Adler

głównym motywem jest dążenie do mocy, podstawowym mechanizmem obronnym jest kompensacja, polskim odpowiednikiem Adlera – teoria kratyzmu Władysława Witwickiego,

Karen Horney

analiza neurotycznych strategii w relacjach interpersonalnych (do ludzi, od ludzi i przeciw ludziom), przypomina trochę różne style przywiązania;

Carl Jung

rozszerzenie pojęcia nieświadomości, wyróżnienie nieświadomości zbiorowej;

Erich Fromm

analiza sposobów radzenia sobie z wolnością poprzez autorytarne podporządkowanie, konwencjonalizm i agresję wobec innych, rozwinięcie w postaci teorii osobowości autorytarnej Adorno i Frenkel-Brunswik, teoria psychospołeczna;

Teodor Adorno

teoria osobowości autorytarnej: konwencjonalizm, autorytarne podporządkowanie, autorytarna agresja, antyintracepcja, przesądy i stereotypy, siła i władza, destruktywność i cynizm, projekcyjność, wyparcie seksualne

Erik Erikson

teoria tożsamości, nacisk na rozwiązywanie kryzysów rozwojowych pojawiających się w życiu każdego człowieka, człowiek przeżywa osiem kryzysów rozwojowych od dzieciństwa do późnej starości; ich rozwiązanie decyduje o konstrukcji osobowości człowieka

George Kelly

Teoria konstruktów osobistych opisuje osobowość jako zindywidualizowany sposób konstruowania rzeczywistości. Konstrukty osobiste to dwubiegunowe schematy, a problemy psychologiczne wynikają z nieadekwatnych konstruktów.

Dan McAdams

Teoria generatywności to aktywne tworzenie, podtrzymywanie i dawanie. Obejmuje narracje autobiograficzne, tworzenie nowych pomysłów, wspieranie tradycji, udzielanie wsparcia finansowego czy wiedzy innym.

Carl Rogers

Nowatorskie podejście do psychoterapii kładzie nacisk na klienta, który doświadcza konfliktu między pragnieniem pozytywnego obrazu siebie a krytyką zewnętrzną i samokrytyką. podejście do psychoterapii kładzie nacisk na klienta, który

osobowość jako zbiór cech

zbiór cech człowieka, które odróżniają człowieka od innych ludzi (różnice indywidualne), cechy osobowości opisują trwały sposób zachowania i myślenia.

osobowość jako mechanizm adaptacji

psychoanalityczna/psychodynamiczna - człowiek jako ofiara wewnętrznych konfliktów, humanistyczna i psychologia pozytywna - człowiek jako samorealizujący się podmiot, poznawcza - człowiek jako odbiorca informacji,

Co to jest cecha osobowości?

zbiór cech człowieka, które odróżniają go od innych ludzi (różnice indywidualne) -> nacisk na cechy i wymiary różnicujące ludzi/mechanizm regulujący relacje człowieka z otoczeniem (przede wszystkim społecznym)

Czy historyczne typologie osobowości znajdują odbicie we współczesnych teoriach temperamentu i teoriach osobowości?

typologia Hipokratesa, typ osobowości zależy od przewagi określonego pływnu: sangwinik(krew) - serdeczność i pogoda ducha, choleryk(żółć) - popędliwość, melancholik(czarna żółć) - smutek i refleksyjność, flegmatyk(flegma) - powolność i opanowanie

Struktura osobowości w ujęciu psychoanalitycznym – co to jest id, ego i superego?

id (magazyn podstawowych popędów, kieruje się zasadą przyjemności, procesy pierwotne - wyobrażenia, fantazje), ego (pośredniczy, zasada rzeczywistości, kontrola popędów) superego (można = sumienie, zawiera wartości jednostki i wyuczone postawy moralne)

teoria psychoanalityczna

teoria psychoanalityczna

świadomość

to, co jest doświadczane bezpośrednio;

przedświadomość

fakty pozostające w nieświadomości, lecz mogące łatwo zostać z niej wydobyte, jeśli tylko skupimy na nich uwagę;

nieświadomość

wszystkie treści nieakceptowane lub zagrażające, powstałe wskutek wyparcia;

procesy cenzurujące

granica między przedświadomością, a nieświadomością;

teoria poznawcza

człowiek reaguje na swój obraz rzeczywistości, procesy poznawcze i interpretacje, sposoby wyjaśniania zachowań wyznaczają nasze sposoby reagowania, motywację i zachowania. emocje mają charakter wtórny - wynik zaangażowania poznawczego i jego efektów.

teoria behawioralna

środowisko jako czynnik, który kontroluje zachowania organizmów, indywidualna historia uczenia się poprzez konsekwencje (historia wzmocnień), zachowanie jest odpowiedzią na stymulację środowiska, a przyczyną zachowania są jego przeszłe konsekwencje

terapie oparte na wglądzie

zmienianie ludzi “od wewnątrz”, tego jak myślą i czują, pacjenci powinni zrozumieć swoje zaburzone myśli, uczucia i motywy, rozmowy z pacjentem;

terapie behawiorystyczne

terapie modyfikujące zachowania, nie emocji, oparte na warunkowaniu klasycznym, desensytyzacja, terapia awersyjna, terapie oparte na warunkowaniu instrumentalnym, program zarządzania wzmocnieniami, ekonomia żetonowa, terapie oparte na modelowaniu zachowań

terapia poznawcza

problemy człowieka wynikają z błędnego myślenia o sobie, terapia polega na zmianie nieracjonalnych przekonań na swój własny temat i na temat świata społecznego;

denotacja

dosłowne znaczenie słowam, pies - czteronożny ssak domowy,

podstawowa forma poznania 1. ocena/afekt i preferendum

ocena/afekt - dążenie lub unikanie (dobry lub zły) i preferendum czyli wskazówki, co mamy czuć

podstawowa forma poznania 2. poznanie i discriminanda

poznanie - prawda lub fałsz, discriminanda czyli wskazówki odnośnie różnic między obiektami

terapia awersyjna

oduczanie nieadaptacyjnych zachowań np. nałogów

terapie oparte na modelowaniu zachowań

uczenie się przez obserwację, np. nowych czynności, przezwyciężania fobii

zarządzanie wzmocnieniami

nagrody i kary

osobowość

system zmiennych i procesów, które pozwalają uchwycić różnice międzyludzkie,

teoria cech

skupia się na różnicach indywidualnych i akcentuje stałość tendencji behawioralnych,

konwencjonalizm

sztywne przestrzeganie wartości klasy średniej

autorytarne podporządkowanie

bezkrytyczna, podporządkowująca się postawa wobec wyidealizowanych autorytetów własnej grupy

autorytarna agresja

skłonność do wyszukiwania, odrzucania i karania ludzi, którzy sprzeniewierzają się konwencjonalnym wartościom mieszczańskim

antyintracepcja

przeciwstawianie się emocjom, niechęć do wglądu we własną psychikę

przesądy i stereotypy

wiara w mistyczne determinanty ludzkich losów, skłonność do myślenia w sztywnych kategoriach

wyparcie seksualne

nadmierne zainteresowanie sprawami seksualnymi innych ludzi