zapowiedź przeprowadzania przez władze rosyjskie branki, osłabienie Rosji po wojnie krymskiej nadzieją na sukces po zjednoczeniu Włoch, działania tajnych niepodległościowych gr politycznych, represje władz wobec uczestników patriotycznych manifestacji
skutki uwłaszczenie chłopów na warunkach korzystniejszych niż w pozostałych zaborach
liczne aresztowania i zeslania na Syberię, terror na Litwie, zamiany królestwa polskiego na kraj przewislanski, rusyfikacja szkolnictwa i administracji, konfiskaty majątków powstańców, smierc 30 tys powstancow,
