Państwo III

Zagrożenia dla demokracji: dyktatura większości

Większość uważa, że nie ma żadnych ograniczeń w stanowieniu prawa; traci mniejszość; mechanizmy zabezpieczające- konstytucyjne gwarancje, umowy międzynarodowe,

Zagrożenia dla demokracji: nietolerancja

źródło napięć społecznych; nie dotyczą tylko grup etnicznych ale też postaw i zachowań społecznych; apartheid- segregacja rasowa; ciężko się przeciwstawić bo negują zasady demokracji(nielajt w drodze większego lajtu)

Zagrożenia dla demokracji: brak szacunku dla prawa i anarchia

obowiązkiem konstytucyjnym rp jest przestrzeganie prawa; najlepiej jak moralność społeczna pokrywa się z prawem-rzadkość;

Zagrożenia dla demokracji: stabilność porządku prawnego

częste zmiany powodują brak świadomości prawnej; ustawiczne nieprzestrzeganie prawa prowadzi do anarchii, rozpadu państwa; dochodzi do patologii władzy

Rodzaje korupcji

łapówy; nepotyzm; defraudacja(biorą publiczne pieniądze); klientyzm(silniejsza strona w zamian za ochronę/pomoc domaga się świadczeń); kapitalizm polityczny(wykorzystywanie wpływów politycznych w gospodarce

Zagrożenia dla demokracji: korupcja

podstawowe zagrożenie dla demokracji; 2 stanowiska walki z korupcją- 1-tworzenie urzędów kontroli nad politykami, 2- kształtowanie moralności publicznej; skutki korupcji- marnotrawienie i złe wykorzystanie finansów publicznych,

Zagrożenia dla demokracji: autorytaryzm i totalitaryzm

*całkowite zaprzeczenie demokracji *łamanie zasad podziału władzy, suwerenności narodu

Zagrożenia dla demokracji: demokracja fasadowa

pozorne funkcjonowanie zasadów demokratycznego państwa prawa; rządzą określone grupy wpływów; nominalnym suwerenem pozostaje lud ale decyzje nie zapadają demokratycznie

Zagrożenia dla demokracji: problemy ekonomiczne

mogą prowadzić do napięć społecznych; spadek zaufania do demokracji; większa popularność ideologii antydemokratycznych; w okresie międzywojennym to przez nie powstały europejskie reżimy autorytarne i totalitarne

Zagrożenia dla demokracji: programowe lekceważenie nędzy przez rząd

prowadzi do radykalizacji zajść społecznych;

Modele ustrojowe państw demokratycznych

ustrój polityczny(ogół regulacji prawnych dotyczących organizacji, kompetencji i powiązań organów władzy państwowej nazywany również systemem politycznym);

System parlamentarno-gabinetowy

dualizm władzy wykonawczej; głowa państwa+rząd; kompetencje głowy państwa ograniczone; parlament z głową państwa powołuje rząd- władzę wykonawczą; rząd ponosi przed parlamentem odpowiedzialnośc za decyzje polityczne- odpowiedzialność polityczna; parlament może udzielić wotum nieufności;

System prezydencki

narodził się usa; monizm władzy wykonawczej; prezydent głowa państwa premier; mianuje ministrów, którzy są wykonawcami jego woli; niezależność i rozdzielność władzy wykonawczej i ustawodawczej; parlament nie może zażądać ustąpienia prezydenta ani jego ministrów i vice versa; przezydent ma prawo veta zawieszającego, parlament może odrzucić takie veto odpowiednią liczbą głosów; odpowiedzialność konstytucyjna prezydenta; kraje afrykańskie, Ameryka Łacińska

System parlamentarno-komitetowy

parlament jako reprezentant narodu ma pełnię władzy w państwie; nie może powołać rządu; sprawuje kontrolę nad organami; rząd jest komitetem wykonawczym parlamentu, ma inicjatywę ustawodawczą, nie może rozwiązać parlamentu; głowa państwa nie ma określonych kompetencji, jest powołana przez parlament i przed nim odpowiedzialna. Szwajcaria

Inne modele ustrojowe

System kanclerski(modyfikacja parlamentarno-gabinetowego, umocnienie pozycji kanclerza); System półprezydencki(silna pozycja prezidente, kontroluje rząd i premiera); w obydwu zwiększenie kompetencji władzy wykonawczej

USA forma państwa

Republika prezydencka; federacja; 50 stanów(władza ustawodawcza, wykonawcza, sądownicza)

Ustrój polityczny USA

kompetencje organów państwa określa konstytucja (1787+27 poprawek) władza ustawodawcza należy do 2-izbowego kongresu; wykonawcza-prezidente; równowaga między ustawodawczą a wykonawczą w teorii ale prezidente ma przewagę

GB forma państwa

monarchia dziedziczna parlamentarna; Elżbieta II z dynastii Windsorów; państwo unitarne zdecentralizowane z jednostkami autonomicznymi;

Ustrój polityczny GB

system prlamentarno gabinetowy; władza ustawodawcza należy do parlamentu(Izba Gmin+Izba Lordów); władza wykonawcza do gabinetu; monarcha jest wykonawczy+ustawodawczy; odróżnia się pojęcie rządu i gabinetu(rząd- cały aparat administracji państwowej opłacany ze skarbu państwa; gabinet- premier i ministrowie) ze względu na silną pozycję premiera gabinetowo-parlamentarny;

Źródłami prawa konstytucyjnymi w gb

prawo stanowione(np. Wielka Karta Swobód); prawo precedensowe(orzeczenia sądów); konwenanse konstytucyjne(utarte sposoby konstytucyjne) Brak pisemnej konstytucji.

najważniejsze konwenanse gb

*skład gabinetu określa premier, nie monarcha *urząd premiera obejmuje lider partii *odpowiedzialność całego rządu przed parlamentem *głowa państwa nie ponosi odpowiedzialności politycznej

Forma państwa Szwajcaria

republika związkowa; 26 kantonów; znaczny stopień niezależności- własne konstytucje, władze ustawodawcze i wykonawcze w kantonach;

Ustrój polityczny Szwajcaria

system parlamentarno-komitetowy; kompetencje organów konstytucja; władza ustawodawcza należy do zgromadzenia związkowego; władza wykonawcza należy do rady związkowej; cechą charakterystyczną jest duża rola demokracji bezpośredniej;

Rodzaje referendów w szwajcarii

*obligatoryjne(zmiana konstytucji, przystąpienie do organizacji międzynarodowych) *fakultatywne(weto ludowe, 50 tys, 8 kantonów, w sprawie umów międzynarodowych)

Forma państwa francja

republika prezydencko - parlamentarna, François Hollande, charakter unitarny i scentralizowany;

Ustrój polityczny francja

system pół prezydencki; ustawodawcza władza należy do 2izbowego parlamentu; wykonawcza- rząd+ prezydent; ważne, żeby prezyent miał swoich w rządzie

Forma Państwa niemieckiego

Republika federalna; 16 landów; własne parlamenty, rządy, sądy;

Ustrój polityczny niemce

system kanclerski; władza ustawodawcza- parlament związkowy i rada związkowa; władza wykonawcza- rząd z kanclerzem

KOnstytucja przed 1989

Obwiązywała z roku 82 i zmieniona w 76

Obrady okrągłego stołu

6 luty do 5 kwietnia 89. Porozumienie na temat spraw gospodarczych i ustrojowych w rp zaplanowao nowa konstytucje

DO 7 kwietnia 89

wprowadzenie do konstytucji 2 izbowwego parlamentu iprezydenta.

4 czerwca 89

1 wybory solidarności zwycestwo

grudzień 89

Zmiany nazwy państwa na rzeczpospolita polska, zmiana konstytucji (zasada demokratycznego państwa prawa, pluralizmu politycznego) ZMIANA GODŁA

1992 pl transof

Przyjęcie ustawy o trybie przygotana i i uchwalania konstytucji, miały ją uchwalić sejm i senat połaczone w zgromadzenie narodowe a nast. referendum, nad projektem miała pracowac komisja sejmu i senatu. 17 październiaka mała konstytucja(relacja miedzy organami państwa)

1994

znowelizowana ustawa o przygotowaniu i ustaleniu konstytucji - prawo do zgłoszenia projektu konstytucji 500 tys obywateli

2 kwietnia 1997

Zgromadzenie narodowe uchwaliło konstytucje

25 maja 1997

referendum konstytucyjne przeszło ledwo -

17 paździenika

uchwalono konstytucje

Budowa konstytucji wstep

preambuła(odwołanie do tradycji historychnych 1 i 2 RP wartości i Boga

Budowa konstytucji 1 rozdział

zasady ustroju politycznego gosp i społecznego określa politykę narodową.

Budowa konstytucji 2 rodfział

Katalog obowiązków praw i wolności obywateli a także mechanizmy obronne obywateli

Budowa konstytucji rozdział 3

katalog źródeł prawa, oraz sposób ich wydania.

Budowa konstytucji rodziały 4 do 9

Kompetencje najwyższych organów włądzy, tryb powłania i realcje

Budowa konstytucji rozdział 10

dotyczy finansów publicznych, zasad nakładamoa podatków i procedury nakładania uchalania ustawy budzetowej

Budowa konstytucji rodział 11

zasady postepowania w sytucajach szczególnych zagrożen

Budowa konstytucji rodział 12

porcedury zmian konstyctucji

Budowa konstytucji rodział 13

Przepisy przejsciowe i końcowe

Zasady ustroju Rp w KOnstytucji

1. zasada demokrtatycznego państwa prawa, zasada unitarnej formy państwa, zasada zwierzchniej władzy narodu, zasada podziału władzy, zasada pluralizmu politycznego, zasady republikańskiej formy rządów, zasada decentralizacji władzy państwowej i samorządowej.

Historia polskich konstytucji.

3 maja 1791, konstytucja księstwa warszawskiego 22 lipca 1807, konstytucja kurestwa polskiego 1815, mała konstytucja 1919, konstytucja RP (marcowa) 17 marca 1921, konstytucja rp kwietniowa 23 kiwetnia 1935, mała konstytucja 19 luty 1947, konstytucja PRL 22 lipca 1952, mała konstytucja 17 października 1992, konstytucja rp 2 kwietnia 1997

Charakterystyka ustroju Rp

Parlamentarny zracjonalizowany(wzmocnienie władzy wykonawczej): Z Kancaelarskiego - silna pozycja premiera konstruktywne wotum nieufności i połprezydenckiego - ma przywileje i jest wyb w wborach powszechnych

Rola sejmu i senatu

organy władzy ustawodawczej(Sejm 1 izbą, senat 2), sejm i senat jedynymi organami przedstawicielskimi- maja przywilej bezpośredniego reprezentowania narodu;

Wybory do senatu i sejmu

zarządzone przez prezidente nie później niż 90 dni przed upływem kadencji parlamentu; wybierane jednego dnia na 4 lata; posłowie(powszechne, równe, bezpośrednie, proporcjonalne, tajne), senatorowie(tajne, powszechne, bezpośrednie); w podziale mandatów poselskich uczestniczą partie polityczne min 5% głosów(koalicje wyborcze 8%); podział mandatów w systemie D'Hondata; przeprowadza Państwowa Komisja Wyborcza, Okręgowe i Obwodowe Komisje Wyborcze; cisza wyborcza 24h; finansowanie kampanii jest jawne

Czynne prawo wyborcze

18 lat; nie pozbawiony praw wyborczych od Trybunału Stanu albo pozbawiony praw publicznych orzeczeniem sądu

Bierne prawo wyborcze

co najmniej 21 lat; do senatu 30; kandydatów zgłaszają partie wyborcze, obywatele; przeprowadza

Ważność wyborów

każdy obywatel może wnieść do Sądu Najwyższego proces przeciwko ważności wyborów

Posłowie i senatorowie

sejm 460, senat 100; mandat parlamentarny- charakter: generalny, nieodwołalny, niezależny;

immunitet

przywilej uniemożliwia pociągnięcie do odpowiedzialności karnej, aresztowania bez zgody sejmu, zwalnia z odpowiedzialności za działalność parlamentarną

koła i kluby parlamentarne

klub ma 15 posłów, koło 3 parlamentarzystów

dyscyplina klubowa

głosują jak każe

organizacja i funkcjonowanie sejmu i senatu

obradują na posiedzeniach; 1 prezydent zwołuje, potem marszałkowie; mają charakter jawny ale mogą być utajnione

Organy sejmu, senatu: marszałek sejmu

*(przez posłów ze swojego grona na 1 posiedzeniu) 2 osoba w państwie, reprezentuje sejm, ustala harmonogram prac, zastępcy- wicemarszałkoiwe; *prezydium sejmu=marszałek+wizemarszałkowie

Organy sejmu: konwent seniorów

członkowie prezydium+przewodniczący klubów i kół parlamentarnych; opiniowanie prac sejmu, porządku poszczególnych posiedzeń

Organy sejmu: komisje sejmowe

* rozpatrują sprawy będące przedmiotem obrad sejmu; dzielą się na stałe oraz nadzwyczajne; szczególnym rodzajem jest komisja śledcza dla zbadania określonej sprawy, członkowie mogą przesłuchiwać świadków

rodzaje większości w parlamencie

*większość zwykła *bezwzględna(więcej niż suma przeciw i wstrzymujących się) *większość kwalifikowana(np. 2/3)

zgromadzenie narodowe

w sytuacjach określonych w konstytucji sejm i senat obradują razem. 4 wypadki (1. odebranie przysięgi od nowego prezydenta, uznanie prezydenta za niezdolnego do pełnienia funkcji, prezydent w stanie oskarżenia, orędzie prezydenckie)

Funkcje parlamentu: prawo do zmiany ustroju politycznego

przez zmianę konstytucji. procedura zmiany(co najmniej 1/5 posłów, senat, prezydent, zmiana obowiązuje jak sejm i senat się zgodzą, sejm decyduje większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy posłów, senat większością bezwzględną. Jeżeli dotyczy rozdziałów 1, 2 lub 12 to 1/5 posłów, sejm lub prezydent mogą zażądać referendum. Po zakończeniu procedur podpisuje prezidente

Funkcje parlamentu: ustawodawcza

tworzenie aktów prawnych rangi ustawowej, etapy prac: w wypadku budżetowej rada ministrów ma wyłączność inicjatywy ustawodawczej, bez odrzucenia przez senat, veta prezydenckiego;

Funkcje parlamentu: kreacyjna

powołuje lub odwołuje rząd; wybiera sędziów TK i TS; powołuje na wniosek prezidente prezesa NBP; sejm z senatem powołują członków KRRiT, członków krajowej rady sądownictwa, członków RPP, prezesa NIK, rzecznika praw obywatelskich, dziecka, generalnego inspektora ochrony danych osobowych

Funkcje parlamentu: kontrolna

przysługuje sejmowi, który ma prawo kontrolować wszystkie organy

Parlamentarne instrumenty kontroli

*absolutorium(zatwierdzenie działalności finansowej rządu, zgodność z ustawą budżetową) *zapytania i interpelacje(sposób zwracania się posłów do członków rządu z prośbą o udzielenie informacji. Zapytanie -pojedyncze, interpelacje- zasadnicze *komisje śledcze *pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej(stawianie przed TS) *wotum zaufania, nieufności(wiąrze się z wyborem nowego premiera(konstruktywne))

Funkcje parlamentu: współtworzenie kierunków polityki państwa

podejmwanie decyzji w niektórych dziedzinach polityki wewnętrznej i międzynarodowej: *ustawa o stanie wojennym *napaść lub umowa(sojusz wojskowy) *sejm i senat wyrażają zgodę na ratyfikowanie umów międzynarodowych *sejm ma prawo zarządzić referendum *senat sprawuje opiekę nad polakami i polonią

Rola prezydenta w państwie

jednoosobowy orgn wykonawczy państwa, najwyższy przedstawiciel RP, gwarantuje ciągłość władzy państwowej.

Wybór i odwołanie prezidente rp

5 laenia kadencja; wybory powszechne tajne równe bezpośrednie większościowe; max 2 kaencje; bierne prawo wyborcze 35lat+ pełnia praw wyborczych. kandydata zgłasza 10 tys obywateli. wiecej niz 50%. jezeli nie to po 14 dniach 2 tura z 2 kandydatów; każdy może wnieść proces przeciw ważności- Sąd Najwyższy rozpatruje; kadencja rozpoczyna się w dniu przysięgi przed zgromadzeniem narodowym. może ulec skróceniu w wypadku śmierci, zrzeczenia się urzędu, nieważności wyborów, uznany przez zgromadzenie nar

prezydenty rp na uchodźstwie

*Władysław Raczkiewicz *August Zalewski *Stanisław Ostrowski *Edward Raczyński *Kazimierz Sabbath *Jan Kaczorowski

uprawnienia prezidente

*zykłe wymagają kontrasygnaty czyli ppodpisu premiera(przejmuje odpowiedzialność politycznań *prerogatywy(nie wymagają zgody premiera- wobec parlamentu, powołanie najwyższych urzędników państwowych i tradycyjne uprwnienia(konstytucja)

Uprawnienia prezidente względem parlamentu

zarządzanie wyborów; zwoływanie pierwszego zgromadzenia; inicjatywa ustawodawcza; prawo weta zawieszającego wobec ustaw parlamentu(odrzucenie 3/5 głosów); podpisywanie ustaw i ch zgłaszanie; prawwo skrózenia terminu kadencji w razie niewyłonienia rządu lub ustalenia budżetu; powołanie prezesa NBP na 6 lat za wnioskiem sejmu. prawo zwracania się do TK o zbadanie zgodności ustaw

Uprawnienia prezidente względem Rady Ministrów

powoływanie rządu; wykonywanie zmian w rządzie na wniosek premiera; zwoływanie rady gabinetowej(RM pod przewodnictwem prezidente)(nie ma kompetencji); wystąpienia z wnioskiem do sejmu do pociągnięci członka rm przed tk;

Uprawnienia prezidente względem władzy sądowniczej

powołanie sędziów na wniosek krajowej rady sądownictwa i prezesów naczelnego sądu administracyjnego, sądu najwyższego, TK, jednego członka krajowej rady sądownictwa

Uprawnienia prezidente w zakresie spraw zagranicznych

ratyfikowanie i wypowiadanie umów międzynarodowych, mianowanie i odwoływanie przedstawicieli polski w innych państwach lub organizacjach międzynaodowych, przyjmowanie listów uwierzytelniających oraz odwołujących przedstawicieli innych państw w polsce;

Uprawnienia prezidente zwierzchnictwo nad siłami zbrojnymi i obronnością

sprawowanie władzy za pośrednictwem ministra obrony w czasie pokoju; najwyższy zwierzchnik; w sytuacji zagrożenia powszechna mobilizacja; wydawanie decyzji o urzyciu sił zbrojnych dla obrony kraju; wprowadzenie stanu wyjątkowego gdy nie może tego uczynić parlament

Uprawnienia prezidente tradycyjne uprawnienia

nadawanie obywatelstwa; nadawanie orderów i odznaczeń; prawo łaski; nadawanie tytułów profesorskich

Rola rady ministrów

organ władzy wykonawczej; premier i ministrowie, mają własne kompetencje; polityka wewnętrzna i zewnętrzna państwa; premier kieruje pracą terenowych organów administracji, sprawuje nadzór nad samorządem; minister- naczelny organ administracji państwowej- wypełnia zadania zlecone przez premiera, kieruje określonymi działami administracji państwowej(ministerstwo instytucją)

premierzy rp

Tadeusz Mazowiecki, Jan Bielecki, Jan Olszewski, Waldemar Pawlak, Hanna Suchocka, Waldemar Pawlak, Józef Oleksy, Włodzimierz Cimoszewicz, Jerzy Buzek, Leszek Miller, Marek Belka, Kazimierz Marcinkiewicz, Jarek, Tusek

Powołanie i odwołanie rm

przez prezidente rp; 14 dni musi uzyskać wotum zaufania od parlamentu-jeśli nie to wybiera się rząd bezwzględną większością głosów, prezydent mianuje członków; jeżeli sejm nie zdoła wyłonić rządu robi to prezidente; jeżeli zaproponowany rząd nie uzyska wotum to prezydent skraca kadencję parlamentu; rada ministrów ustępuje w określonych sytuacjach(rezygnacja premiera, brak wotum);

Konstruktywne wotum niwufności

co najmniej 46 posłów wniosek, musi być nazwisko nowego premiera

uprawnienia rm

wykonywanie ustaw, prawa inicjatywy ustawodawczej, wydawanie rozporządzeń, kontrolowanie i koordynowanie prac organów administracji państwowej, ochona interesów skarbu państwa, zapewnienie bezpieczeństwa wewnętrznego państwa oraz zewnętrznego i kierowanie obronnością

administracja rządowa

rząd i podległe jemu urzędy; na szczeblu lokalnym powoływany przez premiera wojewoda(musi wykonywać zadania zlecone przez rząd, reprezentować rząd wobec samorządów, sprawować nad nimi nadzór)

wojewódzkie organy administracji rządowej

*administracja zespolona(organy podlegają wojewodzie) *administracja niezespolona(organy podlegają poszczególnym ministrom)

korpus służby cywilnej

urzędnicy, których zadaniem jest wykonywanie zadań administracji rządowej; nadzór nad nimi ma premier, w jego imieniu działa szef służby cywilnej

organy władzy sądowniczej

sąd najwyższy; sądy powszechne; sądy szczególne; TK; TS

zasady funkcjonowania sądów i trybunałów

sędziowie powoływani przez prezidente na wniosek krajowej rady sądownictwa;

zasady władzy sądowniczej

*zasada niezawisłości(podlegają tylko konstytucji i ustawą z wyjątkiem sędziów TK- tylko konstytucja; powoływani są aż do emerytury; immunitet;

zasady sądów

zasada jednolitości- wszystkie sądy orzekają na podstawie tego samego prawa; zasada kolegialności- sądy orzekają w zespołach; zasada jawności; zasada instancyjności- sądownictwo ma charakter dwuinstancyjny- można się apelować

Sąd Najwyższy

sprawuje nadzór nad dziłalnością sądów powszechnych i wojskowych; składa się z 1 prezesa(prezydent na 6 lat), prezesów i sędziów; 4 izby(cywilna, karna, wojskowa, pracy i ubezpieczeń społecznych)

Funkcje Sądu najwyższego

rozpoznawanie kasacji(odwołania od wyroków sądów 2 instancji, złamane prawo w trakcie postępowania); interpretowanie przepisów prawa; stwierdzanie ważności wyborów i referendów,

Sądy powszechne

rozstrzygają sprawy z zakresu prawa karnego, cywilnego, rodzinnego, prawa pracy; prezesi; sądy okręgowe(zabójstwa i rozwody, odwołania od sądów rejonowych) sądy rejonowe(wszystko oprócz tych dla okręgowych) przy rejonowych są grockie(od wykroczeń) Apelacyjne(odwołania od okręgowych

Sąd lustracyjny

organ sądu apelacyjnego w Warszawie; sprawdzały zgodność z prawdą oświadczeń lustracyjnych;

sądownictwo administracyjne

kontrola działania organów administracji publicznej; rozstrzyganie sporów między jednostkami samorządu oraz między samorządem a jednostkami administracji państwowej; spory między obywatelami a jednostkami administracji;

sądownictwo administracyjne 2instancyjność

*wojewódzkie sądy administracyjne(sądy 1 instancji) *naczelny sąd administracyjny(2 instancji; prezes przez prezidente na 6 lat spośród kandydatów zgromadzenia ogólnego sędziów naczelnego sądu administracyjnego)

Sądy wojskowe

rozpatrują przestępstwa żołnierzy w służbie czynnej; 2instancyjne: garnizonowe(1instancja), sądy okręgu wojskowego(2instancja oraz 1 dla żołnierzy z najwyższymi stopniami wojskowymi)

tRYBUNAŁ STANU

sĄDZI NAJWYŻSZYCH URZEDASÓW, PRZEWODNICZĄCY(1 prezes) 2 ZASTEPCÓW, 16 członków wybranych przez sejm na czas kadencji,

Trybunał stanu 2 instancyjność

1 instancja(orzeka przewodniczoncy i 4 członków) w 2 przewodniczący i 6 członków i nie ma kasacji

Trybunał stanu sądzi

* prezydenta z a naruszenie konstytucji, ustaw oraz za pospolite przestępstwa * członków rządu za nrauszenie konstytucji, ustaw oraz za przestepstwa w zwiazku ze stanowiskiem. * prezesów NBP oraz NIK oraz KRRiT za naruszenie konstytucji i ustaw * POsłow i senatorów za naruszenie zakazu preowdzenia dzaiłąlnosci gospodarczej, wiążącej sie z korzysteniem z skarbu państwa lub majątku publicznego.

TYBUNAŁ KONSTYTUCUJNY

Składa się z 15 sędziów przez sejm na 9 letnią kadencję, prezesa i wiceprezesów powołuje prezidente, prezesem obecnie jest Andrzej Rzepliński.

Funkcje TK

Orzeka o zgodności ustaw i umów międzynarodowych z konstytucją Z wnioskiem moga wystąpić prezydent marszałek sejmu, marszałek senatu, premier, 50 posłów lub 30 senatorów, Prezes sadu najwyższego, prezes naczelnego sądu administracyjnego, prokurator generalny, prezes NIK, rzecznik praw obywatelskich

Funkcje TK II

Orzeka o zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami MIĘDZYNARODOWYMI< ROZPATRUJE SKARGI KONSTYTUCJYJNE, orzeka o zgodności z konstytucja celów i dzłalności partii politycznych. * bada zgodność z konstytucją aktów prawnych wydawanych przez organy centeralne, * rozstrzyga spory kompetencyjne między organami, orzeka o zaistnieniu tymczasowej przeszkody w sprawowaniu urzędu prezydenta.

Warunki wnoszenia spraw di Tk

Ma każdy kto uzna ze jego prawa lub wolności zostały naruszone (konstytucja) * moze sporządzi wyłącznie adwokat lub radca prawny * przedmiotem skargi może być tylko akt normatywny, * pod warunkiem wykorzystania wszytkich mozliwości odwoławczych

Krajowa włądza sondownictwa

Instytucja stojąca na czele niezależności sędziów i sądów. Skład: pierwszy prezes sadu najwyższego, prezes naczelnego sądu administracyjnego, minister sprawiedliwości, osoba powłana przez prezidente, 15 członków wybranych spośród sędziów, 4 sosby wybrane przez parlament.

Zadania KRS

Rozpatrywanie kandydatów na sędziów, i wystepownie do preziudente z wnioskiem o powołanie sędziów sądu najwyżeszego, sędziów powszechnych, administracyjnych i wojskowych. * wystepowanie do TK o zbadanie zgodnosci z konstytucją aktów dotcz. niezależności sędziów i sądów. * wystepownie zwnioskiem o postępownie dyscyplinarne dla sędziów.

Organy kontroli państwowej i ochrony prawa: NIK

*najwyższy organ kontroli państwowej, podlega bezpośrednio sejmowi, sejmowi przedkłada analizę wykonania budzetu informacje o wynikach kontroli, a także przedstawia sprawozdanie z swojej działalności

Prezes NIK

Prezes powołany przez sejm za zgodą senatu na 6 lat, sejm może go odwołać, posiada immunitet, wszystko oprócz gorącego uczynku

Kompetencje NIK

Badanie Legalności, gospodarności rzetelności, i celowości działań organów administracji państwowej i NBP, Badanie gospodarnosci i rzetelności samorządu terytorialnego, badanie legalności i gospodarnosci podmiotów gospodarczych w zakresie wykorz. środkow publ.

Kto zleca NIKowi

Na wniosesk sejmu i jego organów, prezidenta, premiera i włąsna inicjatywa.

Rzecznik praw obywatelskich

Jednoosobowy urząd stoi na straży praw człowieka i obywatela, powołuje go sejm za zgoda senatu na 5 lat

prokuratura

część aparatu państwowego, strzeże praworządności, funkcja oskarzyciela

prokurator generalny

powołuje prezidente z kandydatow (po jednym z krs i krp); Podlegają mu: prok. powszechne, rejonowe, okręgowe, apelacyjne, wojskowe(garnizonowe, okręgów wojskowych i naczelną prok. wojskową, naczelny prokurator wojskowy jest zastępcą prok. generalnego)

krajowa rada prokuratury

instytucja stojaca na straży niezalezności prokuratorów; skład: prok. generalny, przedstawiciel prezidente, 4 posłów, 2 senatorów, 16 różnych proków.

krajowa rada prokuratury zadania

opiniowanie projektów aktów normatywnych dotyczących prokuratury; wybieranie kandydata na stanowiska prok. gen; rozpatrywanie i opiniowanie kandydatów na proków;

KRRiT

organ konstytucyjny(1992); 5 członków(2 sejm, 1 senat, 2 prezidente na 6 lat); na czele rady stoi przewodniczący, którego rada wybiera ze swojego grona;

KRRiT: zadania

powolywanie rad nadzorczych w telewizji i radiofonii publicznej; udzielanie zezwolen na dzialalność komercyjnych stacji; stanie na straży wolności i prawa do informacji; rozdzielanie środków z abonamentu; kontrola dzialalności nadawców w granicach określonych ustawą; opiniowanie aktów prawnych powiązanych

samorząd

forma organizacji wyodrębnionej grupy społecznej, może decydowac o istotnych dla niej sprawach bezposrednio lub z przedstawicielami

rodzaje samorządów

*specjalne(zawodowe i gospodarcze[specyficzny jest samorząd zawodowy ludzi wykonujących wolne zawody- obowiązkowy]); *terytorialne(oparte na wspólnym zamieszkaniu)

zasady funkcjonowania i organizacji samorządu terytorialnego

3 stopniowy podzial państwa(2478 gmin, 314 powiatów, 16 województw); charakter przymusowy; mają osobowość praną- prawo do własności, samodzielność podlega ochronie sądowej); w rp nie są zorganizowane hierarchicznie; konstytucja stanowi, ze samorząd wykonuje wszystko co nie jest w zakresie innych władz); rząd nie ingeruje ale nadzoruje- bada czy zgodnie z prawem(premier i wojewodowie); gdy uchwała samorządu jest zła moga ją uchylić, gdy nie realizuje swoich funkcji moze zawiesić i wprowadzić zarz

źródła dochodów sam. teryt.

dotacje z budgetu i udział w podatkach, dochody własne

samorząd gminny

wspólnota obywateli zamieszkujących pewne terytorium; podstawowa jednostka podzialu teryt.; zagres działalności określaja wladze gminy; w gminach władze sprawują rada gminy i wójt; moga funkcjonować jednostki pomocnicze(sołectwa i dzielnice);

zadania gminy

wlasne(zaspokajnanie poczeb mieszkanców) i zlecone(z zakresu administracji rządowej, np. wybory, zasiłki, dowody osobiste);

rada gminy

organ ustawodawczo- kontrolny; wybory bezpośrednie na 4 lata; od 15 do 45 członków w zalezności od liczby mieszkanców; na czele przewodniczący(wybierany w tajnych wyborach spośród radnych) uprawnienia(uchwalanie budgetu i lokalnych podatków, kontrolowanie wójta, podejmowanie decyzji w sprawach majątkwoych)

wojt(burmistrz prezident)

władza wykonawcza w wiejskich (wójt); burmistrz(gminy w ktorych siedzibą jest miasto poniżej 100 tys, prezydent(miasta powyżej 100 tys. lub miały przed wejsciem ustawy prezidente); jest wybierany w wyborach powszechnych; zadania wykonuje z pomoca urzędu gminy; kieruje bierzącymi sprawami gminy, reprezenduje ją, wykonuje uchwally rady i przygotowuje ich projekty, gospodaruje majatkiem gminy, realizuje budget)

samorząd powiatu

wspolnota samorządowa oraz jednostka podziału terytorialnego obejmująca kilka gmin(powiat ziemski) lub teren miasta, które jest gminach na prawach powiatu(powiat grodzki); władzami są rada i zarząd powiatu)

rada powiatu

organ uchwałodawczy i kontrolny; w sklad wchodzi 15-29 radnych wybieranych na 4 lata w bezposrednich; na czele przewodniczący wybierany spośród jej członków.

uprawnienia rady powiatu

wybieranie i odwolywanie zarządu, uchwalanie budżetu i podatków, decydowanie o sprawach majątkowych, uchwalanie programów walki z bezrobociem oraz zapewnianie bezpieczeństwa mieszkańcom; w powiecie grodzkim to rada miasta

zarząd powiatu

organ wykonawczy powiatu; 3-5 osób wybranych przez radę; starosta stoi na czele; w grodzkich prezidente

uprawnienie zarządu powiatu

przygotowanie i realizacja projektów ustaw rady; gospodarowanie mieniem powiatu; wykonywanie budgeta

uprawnienia starosty

kieruje bieżącymi sprawami, reprezentuje powiat; zwierzchnictwo nad powiatowymi służbami i straży(powoływanie i odwoływanie kierowników i kontrola nad nimi)

samorząd wojewódzki

jednostka podzialu terytorialnego i samorządu; oprócz samorządu dzialaja tez organy administracji państwowej; organy(sejmik woj. i zarząd woj.)

sejmik województwa

organ uchwałodawczy i kontrolny; squad wchodzą radni wybierani na 4 letnia kadencję; liczba zalezna od mieszkańców nie mniejsza niż 30; na czele sejmiku przewodniczący wybierany przez członków

uprawnienia sejmiku wojewodzkiego

uchwalanie podatków i budgetu; powolywanie i odwolywanie zarządu oraz marszalka; decydowanie o sprawach majątkowych

zarząd województwa

organ wykonawczy w squad wchodzi 5 osób wybranych przez sejmik w tym marszalek który jest przewodniczacym;

uprawnienia zarząd województwa

wykonywanie uchwał sejmiku; realizacja budgeta; gospodarowanie mieniem; przygotowywanie planów rozwoju województwa;

uprawnienia marszałka województwa

kierowanie bierzącymi sprawami województwa i pracami zarządu, reprezentowanie województwa,