Łacina paremie (długie bez opisu)

 0    345 adatlap    gogo144
Nyomtatás játszik ellenőrizze magát
 
kérdés válasz
Male nostro iure uti non debemus
kezdjen tanulni
nie powinniśmy źle korzystać z naszego prawa
Lex retro non agit
kezdjen tanulni
prawo/ustawa nie działa wstecz
Pacta sunt servanda
kezdjen tanulni
umów należy dotrzymywać;
Audiatur et altera pars
kezdjen tanulni
niech będzie wysłuchana i druga strona
Volenti non fit iniuria pl.
kezdjen tanulni
Chcącemu nie dzieje się krzywda
Clara non sunt interpretanda
kezdjen tanulni
nie dokonuje się wykładni tego, co jasne
interpretatio cessat in claris
kezdjen tanulni
łac. wykładnia kończy się wtedy, gdy osiągamy jasność
Nemo plus iuris ad alium transferre potest, quam ipse haberet
kezdjen tanulni
nikt nie może przenieść na drugiego więcej praw niż sam posiada
Ignorantia iuris nocet
kezdjen tanulni
nieznajomość prawa szkodzi)
1. Fas
kezdjen tanulni
prawo boskie, też ‘właściwe postępowanie’; historycznie oznaczało wszelkie reguły, które łączono z funkcjonowaniem dawnej religii rzymskiej, w późniejszym okresie (od VI w p.n.e. oznaczało prawo sakralne.
2. Ius
kezdjen tanulni
prawo świeckie, od VI w p.n.e. oznaczenie prawa świeckiego.
3. Lex
kezdjen tanulni
ustwa, prawo pozytywne, prawo ustawowe; najwęższe znaczenie pojęcia prawa, pierwszym znaczeniem tego słowa była ustawa, prawo świeckie przyjęte w formie ustawy.
4. Contra ius fasque
kezdjen tanulni
przeciw prawu boskiemu i ludzkiemu
5. Fas est
kezdjen tanulni
jest rzeczą godziwą
6. Per fas et nefas
kezdjen tanulni
wszelkimi środkami godziwymi i niegodziwymi
7. Ius est ars boni et aequi
kezdjen tanulni
Prawo jest sztuką tego, co dobre i słuszne
8. Ius recipsit aequitatem
kezdjen tanulni
prawo ma na względzie sprawiedliwość
9. Ius et fraus nonquam cohabitant
kezdjen tanulni
Prawo i działanie podstępne nigdy nie współistnieją
10. Male iure nostro uti non debemus
kezdjen tanulni
Nie powinniśmy źle korzystać z naszego prawa
11. Summum ius summa iniura
kezdjen tanulni
szczyt prawa to szczyt bezprawia
12. Iustitia est constans et perpetua voluntas ius suum cuique tribuendi
kezdjen tanulni
sprawiedliwość jest stałą i niezmienną wolą przyznania każdemu należnego mu prawa
13. Iuris praecepta sunt haec: honeste vivere, alterum non laedere, suum cuique tribuere
kezdjen tanulni
Nakazy prawa są następujące: żyć uczciwie, drugiemu nie szkodzić, każdemu oddać co mu się należy
14. Non omne quod licet honestum est
kezdjen tanulni
Nie wszystko, co dozwolone, jest uczciwe
15. Ius naturale
kezdjen tanulni
prawo naturalne, reguły odpowiadające rozumowi
16. Ius gentium
kezdjen tanulni
prawo rodów, reguły prawne, które porządkują relacje między suwerennymi państwami, prawo międzynarodowe, prawo rodów
17. Ius civile
kezdjen tanulni
prawo obywatelskie, stworzone przez obywateli dla obywateli
18. ius commune
kezdjen tanulni
prawo powszechne, reguluje wspólne dla różnych krajów europejskich
19. Ius sanguinis
kezdjen tanulni
właściwe jest prawo kraju pochodzenia, prawo krwi
20. Ius soli
kezdjen tanulni
właściwym porządkiem prawnym jest porządek kraju, w którym się znajdujemy, prawo ziemi
21. Ius publicum
kezdjen tanulni
prawo publiczne
22. Ius privatum
kezdjen tanulni
prawo prywatne
23. Publicum ius est quod ad statum rei romanae spectat, privatum quod ad singulorum utilitatem
kezdjen tanulni
Prawem publicznym jest to, które dotyczy spraw państwa rzymskiego, prywatnym zaś to, które ma na względzie korzyść jednostek
24. Ius publicum privatorum pactis mutari non potest
kezdjen tanulni
Prawo publiczne nie może być zmieniane umowami osób prywatnych
25. Privatorum conventio iuri publico non derogat
kezdjen tanulni
umowa prywatna nie uchyla prawa publicznego
26. Ius cogens
kezdjen tanulni
uprawnienia o charakterze bezwzględnym (czynność prywatna go nie zmienia i nie uchyla)
27. Ius dispositivum
kezdjen tanulni
uprawnienia o charakterze fakultatywnym/względnym (prywatna czynność może go zmienić i uchylić)
28. Ignorantia iuris nocet
kezdjen tanulni
nieznajomość prawa szkodzi
29. Ius civile vigilantibus scriptum est
kezdjen tanulni
Prawo cywilne jest tworzone dla osób starannych
31. Nec stultis solere succurri
kezdjen tanulni
Nie należy przyzwyczajać głupich, że będzie im się zawsze
32. Ius in personam
kezdjen tanulni
prawo względem osoby (służy nazwaniu sytuacji, w której określone uprawnienie, w chwili kiedy już powstaje, jest skuteczne tylko przeciwko jednej, ściśle określonej osobie)
33. Ius in rem
kezdjen tanulni
prawo względem rzeczy (służy nazwaniu sytuacji, w której określone uprawnienie, w chwili kiedy już powstaje, przysługuje przeciwko nieokreślonemu kręgowi przedmiotów)
34. Ius generale
kezdjen tanulni
uprawnienia o charakterze ogólnym
35. Ius speciale
kezdjen tanulni
uprawnienia o charakterze szczególnym
36. Ius apellationis
kezdjen tanulni
uprawnienia do wniesienia apelacji
37. Ius avocandi
kezdjen tanulni
prawo odwołania się
38. Ius provocationis
kezdjen tanulni
możliwość wniesienia zaskarżenia od wyroku karnego
39. Ius cavendi
kezdjen tanulni
uprawnienia do strzeżenia/chronienia, uprawnienia do podjęcia działań w celu ochrony obywateli i interesów państwa
40. Ius coercendi
kezdjen tanulni
uprawnienia do karcenia, państwo jest uprawnione do wymierzania kar
41. Ius gladii
kezdjen tanulni
uprawnienie do użycia siły zbrojnej (prawo miecza)
42. Ius disponendi
kezdjen tanulni
uprawnienia do rozporządzania
43. Ius possidendi
kezdjen tanulni
uprawnienia do posiadania/do faktycznego władania/korzystania z rzeczy
44. Ius fruendi
kezdjen tanulni
uprawnienia do czerpania korzyści
45. Ius acquisitum = Ius quaesitum
kezdjen tanulni
uprawnienia do nabycia czegoś
46. Dominus
kezdjen tanulni
właściciel
47. Ius utendi et fruendi
kezdjen tanulni
prawo do korzystania i pobierania korzyści z obiektu do którego mamy uprawnienia
48. Lex posterior derogat priori
kezdjen tanulni
ustawa późniejsza uchyla ustawę wcześniejszą
49. Lex posterior generalis non derogat legi priori speciali
kezdjen tanulni
ogólna ustawa późniejsza nie uchyla wcześniejszej ustawy szczegółowej
50. Lex specialis derogat legi generali
kezdjen tanulni
ustawa szczególna uchyla ustawę ogólną
51. Lsuperior derogat legi inferiori
kezdjen tanulni
ustawa wyższa uchyla ustawę niższą
52. Lex retro non agit
kezdjen tanulni
ustawa patrzy w przyszłość, a nie w przeszłość, prawo nie działa wstecz = lex prospicit, non respicit
53. Cessante ratione legis cessat ipsa lex
kezdjen tanulni
Gdy ustaje przyczyna obowiązywania ustawy, traci moc sama ustawa
54. Lex iniusta non est lex
kezdjen tanulni
ustawa niesłuszna nie jest ustawą
55. Inter arma silent leges
kezdjen tanulni
wśród szczęku oręża milczą prawa
56. Nullum crimen sine lege
kezdjen tanulni
nie ma przestępstwa bez ustawy
57. Nulla poena sine lege
kezdjen tanulni
nie ma kary bez ustawy (formalna definicja przestępstwa)
58. Nullum crimen sine poena
kezdjen tanulni
nie ma przestępstwa bez kary (publiczny charakter przestępstwa)
59. Benignius leges interpretandae sunt, quo voluntas earum conservetur
kezdjen tanulni
ustawy są właściwiej interpretowane, gdy zachowuje się ich ducha
60. Scire leges non hoc est verba larum tenere, sed vim ac potestatem
kezdjen tanulni
Znać prawa to nie znaczy trzymać się słów ustawy, ale jej treści i mocy działania
61. In legibus magis simplicitas quam difficultas placet
kezdjen tanulni
W prawie podoba się bardziej prostota niż zawiłość
62. Consuetudo est optima legum interpres
kezdjen tanulni
Zwyczaj jest najlepszą wykładnią prawa
63. Ubi lex non distinquit, nec nos distinguere debemus = lege non distinguente nec nostrum est distinguere
kezdjen tanulni
tam, gdzie ustawa nie wprowadza rozróżnień nie powinniśmy my takich rozróżnień wprowadzać
64. Lex imperfecta
kezdjen tanulni
ustawa niedoskonała (brak sankcji)
65. Lex minus quam perfecta
kezdjen tanulni
ustawa mniej niż doskonała (opatrzona sankcją ale nie pozbawiająca ważności czynności)
66. Lex perfecta
kezdjen tanulni
ustawa doskonała (sankcja nieważności)
67. Lex plus quam perfecta
kezdjen tanulni
ustawa bardziej niż doskonała (sankcja nieważności i kara)
68. Minus quam perfecta lex est, quae vetat aliquid fieri, et si factum sit, non rescindit, sed poenam iniungit ei, qui contra legem fecit
kezdjen tanulni
Ustawa mądra jest to ustawa, która zakazuje czegoś, ale jeśli zostało dokonane, nie czyni nieważnym ale nakłada karę.
69. Lex causae
kezdjen tanulni
prawo właściwe w danej sprawie
70. Lex domicilii
kezdjen tanulni
prawo miejsca zamieszkania
71. Lex fori
kezdjen tanulni
prawo prawo miejsca siedzibysądu
72. Lex loci actus
kezdjen tanulni
prawo miejsca dokonania czynności
73. Lex loci celebrationis
kezdjen tanulni
prawo miejsca dokonania aktu uroczystego (ceremonii)
74. Lex loci contractus
kezdjen tanulni
prawo miejsca, w którym została zawarta umowa
75. Lex patriae
kezdjen tanulni
prawo ojczyste
76. Lex rei sitae
kezdjen tanulni
prawo położenia rzeczy
77. Hereditas
kezdjen tanulni
spadek
78. Bonum / bona
kezdjen tanulni
dobra majątkowe (majątek)
79. Res corporales
kezdjen tanulni
obiekt materialny
80. Res incorporales
kezdjen tanulni
obiekt niematerialny
81. Possessio
kezdjen tanulni
posiadanie/władztwo faktyczne
82. Dominium
kezdjen tanulni
własność
83. Iura in re aliena
kezdjen tanulni
prawo do rzeczy cudzej/ ograniczone prawa rzeczowe
84. Obligatio / obligationes
kezdjen tanulni
zobowiąznie
85. (...) hominum causa omne ius constitutum sit
kezdjen tanulni
Wszelkie prawo winno być stanowione ze względu na człowieka
86. Nasciturus pro iam nato habetur quitiens de commodis eius agitur
kezdjen tanulni
dziecko poczęte uważa się za już narodzone, o ile chodzi o jego korzyści
87. Nasciturus pro iam nato habetur, quotiens de commodis eius quaeritur
kezdjen tanulni
tego, kto ma się urodzić, uznaje się za już urodzonego, ilekroć chodzi o jego korzyści
88. Matrimonium putativum
kezdjen tanulni
małżeństwo mniemane, nieważne
89. Matrimonium legitimum
kezdjen tanulni
małżeństwo wywołujące skutki prawne, zgodne z prawem, małżeństwo ważne
90. Matrimonium
kezdjen tanulni
małżeństwo
Ius quod ad personas pertinet
kezdjen tanulni
prawo, które dotyczy osób
91. Coniux
kezdjen tanulni
małżonek (ogólnie)
92. Maritus / vir/ vir + coniux
kezdjen tanulni
mąż
93. Marita / uxor
kezdjen tanulni
żona
94. Parentes / genitores
kezdjen tanulni
rodzice
95. Ascendentes
kezdjen tanulni
wstępni, ascendenci
96. Descendentes
kezdjen tanulni
zstępni, descendenci
97. Cognatus
kezdjen tanulni
pokrewieństwo krwi (spokrewniony rodzeństwo rodziców, kuzynostwo)
98. Affinis
kezdjen tanulni
powinowactwo (relacja pomiędzy jednym z małżonków, a krewnymi drugiego małżonka)
99. Persona
kezdjen tanulni
osoba ludzka
100. Mater
kezdjen tanulni
matka
101. Mater semper certa est
kezdjen tanulni
matka jest zawsze pewna
102. Pater
kezdjen tanulni
ojciec
103. Pater est quem nuptiae demonstrat
kezdjen tanulni
ojcem jest ten, na kogo wskazuje małżeństwo
104. Quia semper certa est, etiam si volgo conceperit: pater vero is est, quem nuptiae demonstrant. (...)
kezdjen tanulni
ponieważ ta zawsze jest pewna, nawet jeśli pocznie nie z prawego łoża, ojciec jest zaś to ten, na którego wskazuje małżeństwo
105. Obligatio est vinculum iuris, quo necessitate adstringimur alicuius solvendae rei secundum nostrae civitatis iuria
kezdjen tanulni
zobowiązanie jest węzłem prawnym, który zmusza nas do świadczenia czegoś zgodnie z prawami naszego państwa
106. Creditor
kezdjen tanulni
wierzyciel
107. Debitor
kezdjen tanulni
dłużnik
108. Obligatio ex contractu
kezdjen tanulni
zobowiązanie umowne (dwie strony umówiły się na określone świadczenia)
109. Obligatio ex delicto
kezdjen tanulni
zobowiązanie z czynu niedozwolonego (zobowiązanie deliktowe)
110. Obligatio quasi ex contractu
kezdjen tanulni
zobowiązanie jak gdyby z zobowiązania umownego (np. spłata nadwyżkowej raty kredytu, bezpodstawne wzbogacenie)
111. Obligatio quasi ex delicto
kezdjen tanulni
zobowiązanie jak gdyby z czynu niedozwolonego (np. gdy mój pies pogryzł jakąś osobę)
112. Obligatio ex lege
kezdjen tanulni
zobowiązanie z mocy samego prawa
114. Obligatio civilis
kezdjen tanulni
zobowiązanie cywilne (jest to takie zobowiązanie, którego spełnienia można domagać się na drodze sądowej)
115. Obligatio in solidum
kezdjen tanulni
solidarność niewłaściwa (po stronie zobowiązanej występuje kilku dłużników, z których każdy może spełnić świadczenie co uwalnia pozostałych)
116. Obligatio pro rata
kezdjen tanulni
zobowiązanie podzielone na części – reguła w prawie rzymskim
117. Causa
kezdjen tanulni
przyczyna prawna (to cel społecznogospodarczy, od którego istnienia określony porządek prawny uzależnia skuteczność oświadczenia woli)
118. Causa obligandi vel acquirendi
kezdjen tanulni
celem jest nabycie prawa lub innej korzyści majątkowej przez dokonującego przysporzenia
119. Causa solvendi
kezdjen tanulni
składający oświadczenie zmierza do rozwiązania węzła obligacyjnego (zwrot pożyczki)
120. Causa donandi
kezdjen tanulni
składający oświadczenie woli zmierza do bezpłatnego dokonania przysporzenia majątkowego na rzecz kontrahenta (darowizna)
121. Iusta causa traditionis
kezdjen tanulni
słuszna podstawa przeniesienia posiadania (dotychczasowy posiadacz przekazuje własność nowemu posiadaczowi przeniesienie odbywa się w oparciu o akceptowalną przez prawo podstawę)
122. Iusta causa possidendi
kezdjen tanulni
słuszna/godziwa przyczyna objęcia w posiadanie (podstawa do wejścia w posiadanie przez zasiedzenie)
123. Causa criminalis
kezdjen tanulni
sprawa kryminalna
124. Causa civilis
kezdjen tanulni
sprawa cywilna
125. Culpa
kezdjen tanulni
wina
126. Culpa in custodiendo
kezdjen tanulni
wina w nadzorze (możliwość przypisania odpowiedzialności za czyny innych osób
127. Culpa in eligendo
kezdjen tanulni
wina w wyborze (np. odpowiedzialność za winy podwykonawców)
128. Neglegentia
kezdjen tanulni
sytuacja w której sprawca, wyraził szkodę, chociaż tej szkody nie chciał wyrządzić; wina nieumyślna
129. Dolus
kezdjen tanulni
zły zamiar, podstęp (sprawca który chce wyrządzić szkodę wina umyślna)
130. Culpa lata
kezdjen tanulni
grube niedbalstwo (niezrozumienie tego, co wszyscy rozumieją)
131. Culpa levis
kezdjen tanulni
lżejsze niedbalstwo
132. Culpa in concreto
kezdjen tanulni
niedołożenie staranności takiej, jak w swoich własnych sprawach
133. Culpa in abstracto
kezdjen tanulni
porównanie staranności sprawcy szkody, z jakąś hipotetyczną starannością jakiej należałoby dołożyć
134. Culpa in contrahendo
kezdjen tanulni
niestaranność w fazie zawierania/negocjowania umowy (np. rozpoczęcie negocjacji bez zamiaru zawarcia umowy)
135. Dolus premeditatus
kezdjen tanulni
popełnienie czynu w sposób zaplanowany
136. Dolus repentinus
kezdjen tanulni
popełnienie czynu w sposób raptowny (nie planował, ale uczynił)
137. Dolus subsequens
kezdjen tanulni
zamiar następczy (podjęcie działania w celu osiągnięcia rezultatu i w czasie jego realizacji dokonanie rzeczy, które nie były planowane
138. Dolus directus
kezdjen tanulni
zamiar bezpośredni (ktoś podjął działanie, zmierzające bezpośrednio do wywołania określonego nagannego lub przestępnego skutku)
139. Dolus coloratus
kezdjen tanulni
zły zamiar zabarwiony (używany, żeby wskazać, iż nagannemu działaniu sprawcy towarzyszyło jakieś szczególne zabarwienie emocjonalne)
140. Dolus evetualis
kezdjen tanulni
zamiar ewentualny (sprawca wie, że jego działanie może wywołać określony skutek i on się z nim godzi podpala dom wiedząc, że są w nim osoby, które nie mogę go samodzielnie opuścić)
141. Volenti non fit iniuria
kezdjen tanulni
Chcącemu nie dzieje się krzywda
142. Casus
kezdjen tanulni
przypadek
143. Casus fortuitus
kezdjen tanulni
przypadek nadzwyczajny (czysto losowy)
144. Casus mixtus
kezdjen tanulni
przypadek mieszany (kiedy szkoda jest następstwem zdarzenia losowego, ale jest ona następstwem niedbalstwa)
145. Casus a nullo praestantur
kezdjen tanulni
za zdarzenie z powodu przypadku nikt nie jest zobowiązany do świadczenia (od nikogo nie można domagać się odszkodowania)
146. Casus sentit dominus
kezdjen tanulni
zdarzenie przypadkowe dotyka właściciela (konsekwencje zdarzeń przypadkowych ponosi właściciel)
147. Vis maior / vis absoluta / vis
kezdjen tanulni
siła wyższa
148. Periculum
kezdjen tanulni
ryzyko
149. Periculum locatoris
kezdjen tanulni
ryzyko wynajmującego
150. Periculum debitoris
kezdjen tanulni
ryzyko dłużnika (ryzyko ponosi dłużnik)
151. Periculum in mora
kezdjen tanulni
ryzyko w okresie zwłoki (zwłoka stan kiedy strona w terminie nie wykonała swoich obowiązków)
152. Lucrum cessans
kezdjen tanulni
utracone korzyści
153. Damnum emergens
kezdjen tanulni
rzeczywisty uszczerbek majątkowy
154. Damnum
kezdjen tanulni
szkoda
155. Damnum compensare
kezdjen tanulni
naprawianie szkody
156. Solutio
kezdjen tanulni
prawidłowe wykonanie zobowiązania przez dłużnika
157. Datio in solutum
kezdjen tanulni
sytuacja kiedy dłużnik za zgodą wierzyciela świadczy mu coś innego niż wynika z treści zobowiązania
158. Solutio + res
kezdjen tanulni
prawidłowe wykonanie zobowiązania przez dłużnika względem rzeczy (czy świadczył to co powinien świadczyć)
159. Solutio + tempus
kezdjen tanulni
prawidłowe wykonanie zobowiązania przez dłużnika względem czasu (czy we właściwym czasie wykonał zobowiązanie)
160. Solutio + locum
kezdjen tanulni
prawidłowe wykonanie zobowiązania przez dłużnika względem miejsca (czy we właściwym miejscu wykonał zobowiązanie)
161. Obligatio alternativa
kezdjen tanulni
zobowiązanie alternatywne/przemienne; zobowiązanie, którego wykonanie polega na tym, że dłużnik może spełnić jedno z kilku alternatywnych świadczeń
162. Solutio
kezdjen tanulni
świadczenie
163. Facultas alternativa
kezdjen tanulni
upoważnienie przemienne; polega na tym, że dłużnik może zwolnić się od swojego zobowiązania, spełniając inne świadczenie
164. Mora
kezdjen tanulni
zwłoka
165. Mora debitoris = mora solvendi
kezdjen tanulni
zwłoka dłużnika (określa sytuacje, kiedy dłużnik nie wykonał zobowiązania w prawidłowo ustalonym terminie)
166. Interpellatio
kezdjen tanulni
wezwanie
167. Mora ex rei fit
kezdjen tanulni
zwłoka wynika z samego stanu rzeczy (z treści umowy wynika, kiedy dane świadczenie ma być wykonane i automatycznie jeśli nie zostanie wykonane to bez wezwania ma miejsce zwłoka)
168. Fur semper moram facere videtur
kezdjen tanulni
Złodziej postrzegany jest zawsze jako będący w zwłoce
169. Perpetuatio obligationis
kezdjen tanulni
dosł. Uwiecznienie zobowiązania Przeniesienie ryzyka
171. Utile per inutile non vitiatur
kezdjen tanulni
to, co jest skuteczne, nie doznaje uszczerbku ze strony tego, co jest nieskuteczne (Dotyczy problemu częściowej nieważności czynności prawnej. Częściowa nieważność czynności nie powoduje całkowitej nieważności te czynności)
172. Quod ab initio vitiosum est, non potest tractu temporis convalescere
kezdjen tanulni
To, co od początku jest wadliwe, nie może być uzdrowione z upływem czasu
173. Ratihabitio mandato comparatur
kezdjen tanulni
potwierdzenie równa się zleceniu
174. Contractus ab initio voluntatis est, ex post facto necessitatis
kezdjen tanulni
Zawarcie kontraktu jest dobrowolne, lecz wykonanie przymusowe
175. Contractus bilateralis
kezdjen tanulni
umowa dwustronna (wyraźnie rozdzielamy dwie strony o odmiennych interesach)
176. Contractus multilateralis
kezdjen tanulni
umowa wielostronna (np. umowa spółki prawa cywilnego)
177. Contractus innominatus
kezdjen tanulni
brak zaskarżalności w prawie rzymskim
178. Contractus vitalitus
kezdjen tanulni
umowa aż do śmierci jednej ze stron, umowa dożywotnia
179. Essentialia contractus
kezdjen tanulni
przedmiotowo istotne składniki treści kontraktu
181. Accidentalia contractus
kezdjen tanulni
nie wpływają na istotę kontraktu (np. na to, czy daną umowę uznamy za umowę sprzedaży czy najmu), jednakże mocą woli stron zostały podniesione do rangi istotnych (np. termin, warunek, polecenie)
182. Pacta sunt servanda
kezdjen tanulni
umów należy dotrzymywać
183. Rebus sic stantibus [omnis contractus intellegitur]
kezdjen tanulni
dosł. ‘ponieważ sprawy przybrały taki obrót’ każda umowa jest pojmowana jako obowiązująca tylko w danych, oznaczonych warunkach; wszelkie umowy są rozumiane w określonym stanie rzeczy
184. Impossibilium nulla obligatio est
kezdjen tanulni
Nie ma zobowiązania, gdy [świadczenie] jest niemożliwe
185. Ex maleficio non oritur contractus
kezdjen tanulni
Kontrakt nie rodzi się z czynu bezprawnego
186. Contractus stricti iuris
kezdjen tanulni
umowa ścisłego prawa (przy której wykonaniu rygorystycznie trzymamy się treści umowy ustalonej przez strony umowy)
187. Contractus bonae fidei
kezdjen tanulni
umowa dobrej wiary (charakteryzuje się tym, że przy ustalaniu ich treści sąd ma pole swobodnej oceny)
188. Bona fides
kezdjen tanulni
dobra wiara (zasady współżycia społecznego)
189. Mala fides
kezdjen tanulni
zła wiara
190. Venire contra factum proprium nemini licet
kezdjen tanulni
nie wolno występować przeciwko temu, co wynika z własnych czynów
191. Tu patere legem quam fecisti
kezdjen tanulni
powinieneś przestrzegać prawa, które uczyniłeś
192. Turpitudinem suam allegans nemo audiatur
kezdjen tanulni
Powołujący się na własny występek nie będzie wysłuchany
193. Dolo facit qui petit quod redditurus est
kezdjen tanulni
Działa podstępnie ten, kto żąda tego, co będzie musiał zwrócić
194. In conventionibus contrahentium voluntas potius quam verba spectanda sunt
kezdjen tanulni
W umowach bardziej uwzględnia się zamiar stron, niż dosłowne brzmienie
195. In ambiguitas contra stipulatorem
kezdjen tanulni
wątpliwości tłumaczy się na niekorzyść tego, kto złożył oświadczenie w sposób niejasny
196. In contractibus tacite insunt, quae sunt moris et consuetudinis
kezdjen tanulni
w umowach zawierają się milcząco także wymagania wynikające z obyczajów i zwyczaju
197. Actio negatoria
kezdjen tanulni
uprawnienie właściciela do tego aby inne osoby zaniechały takich zachowań, które stanowią zakłócenie spokojnego korzystania z jego własności
198. Rei vindicatio
kezdjen tanulni
skarga wydobywcza (uprawnienie właściciela do odebrania jego rzeczy od każdego kto nią faktycznie włada bez uzasadnienia prawnego do wydobycia)
199. Superficies solo cedit
kezdjen tanulni
to, co znajduje się na powierzchni, przypada gruntowi
200. Nemo plus iuris ad alium transferre potest, quam ipse habet
kezdjen tanulni
Nikt nie może przenieść na drugiego więcej praw, niż sam posiada
201. Proprietas
kezdjen tanulni
własność
202. Animus
kezdjen tanulni
zamiar polegający na traktowaniu rzeczy jako swojej
203. Corpus
kezdjen tanulni
materialne władanie rzeczą
204. Bonae fidei possessor
kezdjen tanulni
posiadacz w dobrej wierze (ten, który wszedł w faktyczne władanie w usprawiedliwionym przekonaniu, że nie narusza niczyich uprawnień)
205. Malae fidei possesor
kezdjen tanulni
posiadacz w złej wierze (ten, który wszedł w faktyczne władanie wiedział, że narusza czyjeś uprawnienia)
206. Melior est condicio possidentis
kezdjen tanulni
w jednakowej sytuacji lepsza jest pozycja posiadacza
207. Mala fides supervieniens non nocet
kezdjen tanulni
późniejsza zła wiara nie szkodzi (jeżeli ktoś jest posiadaczem w dobrej wierze, a później dowiedział się, że narusza cudze uprawnienia, to nadal jest posiadaczem danej rzeczy sytuacja charakterystyczna dla nieruchomości, w szczególności dla zasiedzenia)
208. Mala fides superveniens nocet
kezdjen tanulni
późniejsza zła wiara szkodzi (charakterystyczne dla ruchomości
209. Servitus in faciendo consistere nequit
kezdjen tanulni
służebność nie może polegać na działaniu
210. Servitutes
kezdjen tanulni
służebności
211. Servitutibus civiliter utendum est
kezdjen tanulni
służebności należy wykonywać oględnie
212. Nulli res sua servit
kezdjen tanulni
nie można mieć służebności na własnej rzeczy
213. Ex testamento
kezdjen tanulni
powołanie do dziedziczenia oparte na testamencie
214. Ab intestato
kezdjen tanulni
dziedziczenie beztestamentowe (dziedziczenie ustawowe)
215. Contra tabulas
kezdjen tanulni
dziedziczenie przeciwtestamentowe (dziedziczenie przez osoby najbliższe spadkodawcy, które zostały pominięte w testamencie zachowek)
216. Hereditas nihil aliud est, quam successio in universum ius quod defunctus habuerit
kezdjen tanulni
spadkobranie to nic innego niż sukcesja w całość praw zmarłego
217. Nemo pro parte testatus, pro parte intestatus decedere potest
kezdjen tanulni
Nikt nie może umrzeć pozostawiając dziedzica do części spadku, część zaś beztestamentowo
218. Testamentum
kezdjen tanulni
testament
219. Testamentum allographum
kezdjen tanulni
testament alograficzny (testament sporządzony ustnie w obecności świadków)
220. Testamentum holographum
kezdjen tanulni
testament holograficzny (testament pisemny sporządzony w całości własnoręcznie)
221. Testamentum ruptum
kezdjen tanulni
testament, który utracił prawną skuteczność (testament nieważny)
222. Testamentum militum
kezdjen tanulni
testament wojskowy
223. Ambulatoria (enim) est voluntas defuncti usque ad vitae supremum exitum
kezdjen tanulni
zmienna jest (zatem) wola zmarłego aż do samego kresu życia
224. Falsa demonstratio non nocet
kezdjen tanulni
fałszywe oznaczenie nie szkodzi
225. Imperium
kezdjen tanulni
uprawnienia władcze (magistratury rzymskie, wojskowość), ale też struktura polityczna, władająca na wielkim obszarze terytorialnym
226. Regnum
kezdjen tanulni
władza, rządy
227. Iudicium
kezdjen tanulni
sąd, ale też wyrok, proces
228. Administratio
kezdjen tanulni
administracja (pomoc; służebny charakter)
229. Actor
kezdjen tanulni
powód/oskarżyciel
230. Reus
kezdjen tanulni
pozwany/oskarżony
231. Actor sequitur forum rei
kezdjen tanulni
powód idzie za sądem pozwanego
232. Forum est ubi domicilium est
kezdjen tanulni
miejscem sporu jest sąd miejsca zamieszkania (pozwanego)
233. Cognitio extra ordinem
kezdjen tanulni
proces rzymsko kanoniczny, proces cywilny, proces inkwizycyjny, proces mieszany
234. Nemo iudex sine actore
kezdjen tanulni
nie ma sędziego bez powoda (nie prowadzi się postępowania jeśli nie została złożona skarga)
235. Actiones semel inclusae judicio salvae permanent /lis pendens
kezdjen tanulni
skargi raz wytoczone powodują stan sprawy zawisłej
236. Actio quaelibet in via sua
kezdjen tanulni
każda skarga ma właściwą sobie drogę (jest rozpatrywana samodzielnie)
237. Actio personalis moritur cum persona
kezdjen tanulni
roszczenie o charakterze ściśle osobistym wygasa ze śmiercią osoby której dotyczy
238. Delicta perentium liberis non nocent
kezdjen tanulni
przestępstwa rodziców nie szkodzą dzieciom (karne też)
239. Actio semel extincta non reviviscit
kezdjen tanulni
roszczenie raz wygasłe nie odżywa
240. Res iudicata
kezdjen tanulni
rzecz osądzona
241. Ne bis in idem
kezdjen tanulni
nie dwa razy za to samo (zakaz powtórnego karania)
242. Res iudicata pro veritate accipitur
kezdjen tanulni
prawomocny wyrok przyjmuje się jako prawdę (wiążące)
243. Actor non condemnatur
kezdjen tanulni
powód nie może być zasądzony
244. Nemo tenetur seipsum accusare
kezdjen tanulni
nikt nie jest zobowiązany do oskarżenia samego siebie
245. Actori incumbit probatio
kezdjen tanulni
Na powodzie spoczywa ciężar dowodu
246. Actori incumbit onus probandi
kezdjen tanulni
ciężar dowodu spoczywa na powodzie
247. Ei incumbit probatio, qui dicit, non qui negat
kezdjen tanulni
ciężar dowodu spoczywa na tym kto twierdzi, a nie na tym kto zaprzecza
248. Reus exceptiendo fit actor
kezdjen tanulni
podniesienie przez pozwanego zarzutu czyni go powodem
249. Reus in exceptione actor est
kezdjen tanulni
pozwany w zakresie podniesionego zarzutu jest powodem (tj. na nim spoczywa ciężar dowodu)
250. Non debet actori licere, quod reo non permittur
kezdjen tanulni
Powodowi nie wolno tego, na co nie pozwala się pozwanemu
251. Audiatur et altera pars
kezdjen tanulni
należy wysłuchać także drugiej strony
252. Iura novit curia
kezdjen tanulni
sąd zna prawo
253. Ubi ius ibi remedium
kezdjen tanulni
gdzie prawo, tam i środek (do jego realizacji)
254. Iudicis est ius dicere, non dare
kezdjen tanulni
zadaniem sędziego jego stosowanie a nie tworzenie prawa
255. Iudex non calculat
kezdjen tanulni
sędzia nie kalkuluje
257. Iudex suspectus
kezdjen tanulni
sędzia podejrzany
258. Iudicium non debet esse illusorium
kezdjen tanulni
wyrok nie powinien być pozorny
259. Nemo est iudex in propria causa
kezdjen tanulni
Nikt nie jest sędzią we własnej sprawie
260. Nemo iudex sine actore
kezdjen tanulni
Nie ma sędziego bez powoda
261. Ei incumbit probatio, qui dicit, non qui negat
kezdjen tanulni
Ciężar dowodu spoczywa na tym, kto twierdzi, a nie na tym, kto zaprzecza
262. In dubio pro reo
kezdjen tanulni
w razie wątpliwości na korzyść oskarżonego
263. In dubio semper id, quod minus est, debetur
kezdjen tanulni
w wypadku wątpliwości, wymagane jest to co mniejsze
264. Iudex non dedit plus, quam quod petens ipse requirit / ne ultra petita
kezdjen tanulni
sędzia nie może zasądzić ponad żądanie powoda
265. Reformatio in peius iudici apellatio non licet
kezdjen tanulni
Sądowi apelacyjnemu nie wolno zmienić wyroku na niekorzyść zasądzonego
266. Reformationis in peius
kezdjen tanulni
pogorszenie sytuacji skazanego w wyniku wyroku zapadłego w postępowaniu odwoławczym
267. Ubi societas, ibi ius
kezdjen tanulni
gdzie społeczeństwo, tak i prawo (różne źródła antyczne)
268. Auctoritas, non veritas facit legem
kezdjen tanulni
władza a nie prawda jest źródłem prawa
269. Lex facit regem
kezdjen tanulni
prawo czyni króla
270. Fortior est custodia legis quam hominis
kezdjen tanulni
silniejsza jest ochrona prawna niż ludzka
271. De minimis non curat praetor
kezdjen tanulni
pretor (władza) nie zajmuje się błahostkami
272. De minimis non curat lex
kezdjen tanulni
prawo nie zajmuje się błahostkami (forma anglosaska)
273. Iustitia nemini neganda
kezdjen tanulni
nikomu nie należy odmawiać sprawiedliwości
274. Nulla taxatio sine representatione
kezdjen tanulni
nie ma opodatkowania bez demokratycznego umocowania
275. Fiscus sepmer locuples solvendo
kezdjen tanulni
skarb państwa jest zawsze wypłacalny
276. In tributis non admittur compensatio
kezdjen tanulni
w przypadkach długów podatkowych nie dopuszcza się potrącenia
277. Quod semel sumpsit, fiscus numquam reddit
kezdjen tanulni
skarb państwa nigdy nie oddaje tego, co raz przyjął
278. Ius canonicum
kezdjen tanulni
prawo kanoniczne
279. Argumentum a fortiori
kezdjen tanulni
wnioskowanie z uzasadnienia słabszego na silniejsze w oparciu o założenie konsekwencji ocen prawodawcy
280. Argumentum a maiori ad minus
kezdjen tanulni
(wnioskowanie z większego na mniejsze) jeśli komuś nakazano (lub dozwolono) czynić więcej, to nakazano (lub dozwolono) mu i mniej
281. Argumentum a minori ad maius
kezdjen tanulni
(wnioskowanie z mniejszego na większe) — jeśli zakazano komuś czynić mniej to tym bardziej zakazano mu i więcej.
282. Argument ab exemplo
kezdjen tanulni
argument z przykładu, odwołujący się do przykładu
283. Argument ad absurdum
kezdjen tanulni
argument odwołujący się do absurdu
284. Argumentum a rerum natura
kezdjen tanulni
argument z natury rzeczy
285. Argumentum a loco communi
kezdjen tanulni
argument z rzeczy wspólnych
286. Argument a loco speciali
kezdjen tanulni
argument z miejsc specjalnych
287. Argument a cohaerentia
kezdjen tanulni
argument ze spójności
288. Argument a completudine
kezdjen tanulni
argumentacja odwołująca się do zupełności systemu prawa
289. Ratio legis
kezdjen tanulni
cel konkretnej sprawy
290. Ratio iuris
kezdjen tanulni
cel prawa, porządku prawnego
291. Ratio legis est anima legis
kezdjen tanulni
sens ustawy jest jej duszą
292. Nemo plus iuris ad alium transferre potest quam ipse habet
kezdjen tanulni
nikt nie może przenieść na drugą osobę więcej praw, aniżeli sam posiada
293. Accessio cedit principali
kezdjen tanulni
rzecz przyłączona dzieli los rzeczy głównej
294. Ambiguitas contra stipulatorem
kezdjen tanulni
sformułowania dwuznaczne rozumieć należy przeciw składającemu oświadczenie
295. Ambulatoria est voluntas defuncti usque ad vitae supremum exitum
kezdjen tanulni
Wola spadkodawcy może być zmieniona aż do ostatniego tchnienia
296. Dies interpelat pro homine
kezdjen tanulni
termin wzywa za człowieka
297. Dolus omnimodo puniatur
kezdjen tanulni
podstęp jest karany w każdym przypadku
298. Emptio tollit locatum
kezdjen tanulni
kupno przekreśla najem
299. In contractibus tacite insunt, quae sunt moris et consuetudinis
kezdjen tanulni
w umowach jest milcząco zawarte to, co stanowi zwyczaj i obyczaj
300. Male iure nostro uti non debemus
kezdjen tanulni
nie powinniścmy źle używać naszego prawa
302. Nasciturus pro iam nato habetur quotiens de commodis eius agitur
kezdjen tanulni
dziecko poczęte uważa się za urodzone ilekroć chodzi o jego korzyść
303. Qui tacet, consentire videtur ubi loqui potuit et debuit
kezdjen tanulni
Kto milczy, ten zdaje się zgadzać gdy ktoś mógł i powinien był mówić
304. Rebus sic stantibus [omnis contractus intellegitur]
kezdjen tanulni
każda umowa jest pojmowana jako obowiązująca tylko w danych, oznaczonych warunkach
305. Semel heres semper heres
kezdjen tanulni
kto raz zostanie dziedzicem pozostaje nim na zawsze
306. Tutor rem pupili emere non potest
kezdjen tanulni
opiekun nie może nabyć rzeczy osoby poddanej jego opiece
307. Vim vi repellere licet
kezdjen tanulni
siłę wolno odeprzeć siłą
308. Accessio
kezdjen tanulni
akcesja
309. Actus
kezdjen tanulni
akta
310. Adoptio
kezdjen tanulni
adopcja, przysposobienie
311. Apellatio
kezdjen tanulni
apelacja
312. Cautio
kezdjen tanulni
kaucja, zabezpieczenie
313. Cessio
kezdjen tanulni
cesja, przeniesienie wierzytelności
314. Clausula
kezdjen tanulni
klauzula
315. Compensatio
kezdjen tanulni
kompensacja, potrącenie
316. Contractus
kezdjen tanulni
kontrakt
317. Donatio
kezdjen tanulni
darowizna
318. Exceptio
kezdjen tanulni
wyjątek
319. Depositum
kezdjen tanulni
depozyt, przechowanie
320. Delictum
kezdjen tanulni
delikt, czyn niedozwolony
321. Vindicatio
kezdjen tanulni
windykacja
322. Inventarium
kezdjen tanulni
inwentarz
323. Legalis
kezdjen tanulni
legalny, prawny
324. Legtum
kezdjen tanulni
legat, zapis
325. Mandatum
kezdjen tanulni
mandat, zlecenie
326. Novatio
kezdjen tanulni
nowacja, odnowienie
327. Occupatio
kezdjen tanulni
zawłaszczenie, okupacja
328. Pactum
kezdjen tanulni
pakt, umowa
329. Poena
kezdjen tanulni
kara
330. Precarium
kezdjen tanulni
prekarium
331. Prohibitio
kezdjen tanulni
zakaz
332. Promulgatio
kezdjen tanulni
promulgacja
333. Provincia
kezdjen tanulni
prowincja
334. Privatus
kezdjen tanulni
prywatny
335. Publicus
kezdjen tanulni
publiczny
336. Restitutio
kezdjen tanulni
restytucja
337. Sanctio
kezdjen tanulni
sankcja
338. Successio
kezdjen tanulni
sukcesja
339. Ius publicum
kezdjen tanulni
prawo publiczne
340. Nasciturus
kezdjen tanulni
mający się narodzić (oznacza dziecko poczęte, ale jeszcze nie urodzone)
341. De in ius vocando
kezdjen tanulni
o wezwaniu do sądu

Kommentár közzétételéhez be kell jelentkeznie.