historia kultura starozytnej grecji.

jakie okresy wyrozniamy w kulturze grecji?

•o archaiczny (8 w-6w p.n. e wraz z wielka kolonizacja rozwinely sie milet i efez) •epoka klasyczna (5-4r.p.n. e, rozkwit demokracji atenskiej, rowzoj kultury-zloty wiek za peryklesa) •o hellenistyczna (323r-1w.p.n. e wraz z smiercia aleksnadra wielkiego)

jakiej religii byli grecy?

Politeistycznej (wiara w wielu bogow)

jaki dzielimy wszytskie postacie(bogowie itd)?

•Mojry (3 boginie przeznaczenia, bogowie musieli ich szanowac, mieli nad nimi wladze) •bogowie (sa jak ludzie lecz miesmiertelni) •herosi (dzieci bogiw, niesmiert kobiet czy postaci histor) •nimfy (patroni danych miejsc np jezior) •demony (stwory syreny)

co to znaczy, że wiara grekow ma charakter obwatelski?

Znaczy to, że urzednicy w polis organizowali i odpowiadali za wszytskie wazne religijne święta.

co to bóstwa opiekuńcze?

są to bogowie, jako patroni danych poleis, np. atena Aten czy artemida i Appolina Sparty.

co to Panateneje?

jest to święto w Atenach organizowane na czesc Ateny, robiono konkursy sportowe, muzyczne i skladano ofiary ku jej czczci orazj wielka procesja.

co to kult?

jest to czczenie bogow, ofiarowując im kwiaty, zwierzeta owoce najczesniej podczas procesji zawodow sportowych czy przed bitwami i obradami zgromadzenia ludowego.

Co to wyrocznnia?

Jest to zadawanie pytan do bogow w celu uzyskania info o przyszlosci. odbywalo sie za posrednictwem Pytii (kapłanki). najpopularniejsza to w. Appolina w Delfach. przeprowadzano to w swiatyniach.

co to mity?

są to opowiesci o bogach, gdzie porusza sie tematy przyrody, czlowieka, nauk zyciowych, cierpienia czy roznych cechach.

kiedy powstaly pierwsze poematy epickie i kto jest ich autorem?

Iliada i Odtseja powstaly w 8 w.p.n. e i napisal je Homer (grecki poeta) obejmowaly tematyke rozwoju i wychowania.

jakie wyrozniamy 3 rodzaje litarackie wymyslone orzez grekow?

•Liryka •Epika •Dramat

kto i kiedy rozpoczal epike?

był to Homer w 8 w p.n. e napisal dwa poematy epickie Iliade i Odyseję, które zawierały wzorce zachowań.

kot i kiedy wynyslil/rozwinal Lirykę?

miedzy 7-6 w p.n. e jej przedstawicielka była Safona z wyspy Lesbos

kto i kiedy rozwinal dramat?

Dramat rozwinal sie w 5 w p.n. e i był on scisle zwiazany z narodzinami teatru greckiego. pisali go: Ajschylos, Eurypides, Sofokles i Arystofanes (komedie)

co to historiografia? kto ja pisal?

jest to rodzaj literacki, rozwinal sie w 5 wieku p.n.e. Pisał ją Herodot napisal „dzieje” gdzie ukazal konflikt grecji i persji. Tukidydes opisal przbieg wojny sparty i aten.

jakie byly povzatku teatru greckiego?

Grecja jest uwazana sa kolebke teatru Europy, powstal on w 6 w p.n. e, a jego pierwowzorem bylo przedstawienie podczas Dionizji/ święta ma czesc Dionizosa-boga wina.

Jakienoostacie poczatkowo bylybw teatrze?

Pocztakowo miał 1 aktora i chór w funkcji narratora. ważny był też Korfeusz- wygłaszał najwazniejsz kwestie i wyznaczal tempo chórowi.

jakie byly rewolucje pozniej w teatrze?

Ajschylos wprowadzi na scene 2 aktora, sofokles dodal 3 postać dramatu. Za to Eurypides zaczal uzywac jezyka potocznego, aby przedstawienie bylo bardziej wiarygodne. Wystawiano głównie dramaty i komedie, w ktorych skynny byl Arystofanes. gralo mezczyzni.

co to Partenon?

Jest to świątyna Areny na akropolu, zbydowana w bardzo pieknym stylu.

jakie wyroznaimy style architektoniczne?

•Porządek dorycki •Porządek joński •porządek koryncki

Czym charakteryzował się porządek Dorycki?

był cieżki i surowy, kapitel (najwyzsza czesc kolumny) nie miala ozdob,

czym charakteryzowal sie porzadek joński?

były smuklejsze niż dorynckie, a kapitele były ozdobione spiralami- ślimakami, (ślimaczyce)

czym charaktyzowal się styl Koryncki?

były bogato ozdobione ku gorze, na kapitlu liściami akantu i roslinami, zwężały sie one ku gorze, były dość smukłe,

co to Chryzelefantyna?

jest to technika rzeźbiarska, gdzie rzezby odlewano z brązu, wykonywano z marmuru oraz kości słoniowej polączonej ze soba złotem lub kamieniami szlachetnymi,

jakie glownie rzezby wystepowaly w grecji?

Rzezby przedstawiajace idelane ludzkie ciało, sceny z mitow, slynne postacie czy tez plaskorzeźby.

jacy sa njaslynniejsi rzezbiarze greccy?

•Fidiasz (np. zeus, wznasil posago ku czczi bogow) • Myron (tworca dyskobola-sportowca w ruchu)

co to Gimnazjom?

Jest to grecki ośrodek sportowy, z ktorego mogli korzystac wszyscy obwatele. bylo tam miejsce sportu, spotkan, dyskusji czy zawodow.

co to igrzyska panhellańskie?

są to igrzyska sportowe, organizowane przez 4 poleis, w ktroych mogli brac udzial zawodnicy z robych czesci grecji. najwazniejsze z nich odbywalo sie co 4 kata w Olimpii, w tedy zawieszani tez bron.

w jakich dyscyplinach mogli startowac zawodnicy?

•pięciobój •skok w dal •rzut dyskiem, rzut oszczepem, •sporty walki (zapasy) •biegi hoplitow

kiedy odbyly sie pierwsze takie igrzyska?

w 776. r.p.n.e

kiedy i gdzie narodzila sie filozofia?

filozofia narodzila sie w 6 w p.n. e w Jonii, w azji mniejszej.

jakich wyrozniamy filozofow?

•Teles z Miletu (uważał, że podstawą świata jest woda, stworzyl kierunek filozoficzny-jońska filoz przyrody) •Heraklit z Efazu (podstawa wszechrzeczy to ogien, wszytsko plynie) •Demokryt z Abdery (swiat skald sie z niepodzieln atomow)

kto po raz 1 uzyl okreslenia filozofia?

•Pitagoras z Samos, twierdzil on, że istotą wszechrzeczy jest liczba

kto to Sokrates?

był to filozof. uwazam, ze zlo wynika z niewiedzy. jego teierdzenie to: „wiem, ze nic nie wiem” chodzi o to, ze filozofowie ucza sie cale zycie nowych rzeczy, dazy do poznania prawdy. toczyl spory z Sofistami.

kto to sofiści?

Filozofowie, ktorzy przygotowywali obwateli do pelnienia funkcji publicznych i do kariery politycznej za wszlka cene.

co to jonska filozofia przyrody?

Jest to najstarszy nurt filozofii wtmyslony przez Telesa z Miletu. czesto odpowiadali sobie na pytanie co z czego sie wzielo. czy wykonywali badania stronomiczne czy matemtyczne.

kim był platon?

Filozofem, uczniem Sokratesa, utworzyl wlasna szkole filozoficzna zwana Akademia, bo byka w gaju poswieconemu herosowi Alademosowi. napisal dwa dzieła- Państwo i prawa, duzo posciwil filozofowaniu o pansti idelanym. rzadzacych, straznikow i zywicieli.

kto to arystoteles?

slynny filozof epoki klasycznej, byl sluchaczem wykladow w akademii, zalozyl tez swoja wlasna szkole- Likejon. Państwo nazywal najwazniejsza forma orhanizacji spolecznej i uczyk wyodrebnionych nauk filozofii, takicj jak logika czy zooologia.

co to kariatydy?

sa to splaszczone kobiecy rzezby na kolumnach.

co to fryzy?

sa to pasy nad kolumna, na nich znajduja sie plaskorzezby.

co to kapitel?

na nim zzajduja sie ozdoby- liscei akantu, talerz, slimaczyce)