Ekspresja genu: od genu do białka

Ekspresja genu to...

proces, w którym DNA kieruje syntezą białek; przebiega w dwóch etapach: transkrypcji i translacji

Keratyna to...

białko fibrylarne obecne m.in. w sierści, wełnie, paznokciach i innych wytworach skóry

Transkrypcja to...

synteza RNA na podstawie informacji zawartej w DNA.

Translacja to...

synteza polipeptydu zachodząca pod kierunkiem mRNA; dochodzi do nie w rybosomach.

Translacja zachodzi w...

rybosomach.

Nić matrycowa to...

ulegająca transkrypcji jedna z nici DNA, stanowi szablon (matrycę) dla sekwencji nukleotydów transkryptu RNA

Jednoznaczność kodu genetycznego polega na tym, że...

niektóre kodony (np. GAA i GAG) kodują ten sam aminokwas (kwas glutaminowy), żaden z nich jednocześnie nie określa żadnego innego aminokwasu.

Kodony to...

triplety nukleotydów mRNA, zwyczajowo zapisywane w kierunku 5' > 3' (termin kodony może być używany dla tripletów zasad DNA na nici NIEmatrycowej)

Podczas ekspresji genu otoczka jądrowa (występująca wyłącznie u eukariontów) pełni funkcję...

oddzielenia transkrypcji i translacji w czasie, aby pre-mRNA zostało zmodyfikowane w końcową, funkcjonalną cząsteczkę mRNA.

Kod tripletowy to...

nienachodzące na siebie trójnukleotydowe słowa kodowe zapisane w DNA, instrukcje genetyczna dla łańcucha polipeptydowego.

Polimeraza RNA to...

enzym, który oddziela od siebie dwie nici DNA i przyłącza nukleotydy wzdłuż matrycy DNA (ofc zgodnie z regułami parowania zasad); NIE potrzebuje startera

Synteza z udziałem polimeraz RNA przebiega w kierunku...

5' > 3'

Promotor to...

sekwencja DNA, do której przyłącza się polimeraza RNA i inicjuje transkrypcję

Terminator to...

sekwencja oznaczająca koniec transkrypcji u bakterii

Jednostka transkrypcyjna to...

odcinek DNA ulegający transkrypcji do cząsteczki RNA

Punkt startowy to...

nukleotyd, od którego w rzeczywistości zaczyna się synteza RNA).

Negatywna regulacja genów polega na...

hamowaniu transkrypcji przez represory. Występuje np. w operonie tryptofanowym (operon trp), gdzie obecność tryptofanu powoduje wiązanie represora do operatora, blokując transkrypcję.

Pozytywna regulacja genów polega na...

aktywacji transkrypcji przez czynniki transkrypcyjne lub białka aktywujące. Przykładem jest katabolizm laktozy u bakterii – operon lac, w którym aktywator (CAP – białko aktywujące katabolizm) zwiększa ekspresję w obecności cAMP.

Podaj 3 różnice między pozytywną i negatywną regulacją genów

1. Poz. reg. aktywuje transkrypcję, a neg. ją hamuje. 2. W poz. reg. kluczową rolę odgrywają aktywatory, a w neg. represory. 3. neg. regulacja często działa jako mechanizm oszczędzania energii, a poz. jako sposób na szybkie reagowanie na zmiany środowiska

Czynnik transkrypcyjny to...

zestaw białek u eukariontów, który pośredniczy w wiązaniu polimeraza RNA i inicjacji transkrypcji.

Na transkrypcyjny kompleks preinicjacyjny składają się...

czynniki transkrypcyjne + promotor + polimeraza II RNA

Podczas dojrzewania pre-mRNA, koniec 5' cząsteczki zostaje wzbogacony o...

🎀czapeczkę 5'🎀

🎀Czapeczka 5'🎀 to...

zmodyfikowany nukleotyd guaninowy

Podczas dojrzewania pre-mRNA koniec 3' cząsteczki zostaje wzbogacony o...

ogon poli-A

Ogon poli-A to...

sekwencja nukleutydowa, składająca się z 50 do 250 nukleotydów adeninowych przyłączonych do RNA na końcu 3'

Podaj 3 funkcje 🎀czapeczki 5'🎀 i ogonu poli-A

1. ułatwiają eksport dojrzałego mRNA z jądra 2. pomagają chronić mRNA przed degradacją przez enzymy hydrolityczne 3. pomagają przyłączać się rybosomom do końca 5' RNA zaraz po wejściu mRNA do cytoplazmy

Introny (sekwencje przerywające) to...

niekodujące odcinki kwasu nukleinowego, leżące między odcinkami kodującymi

Eksony to...

kodujące odcinki kwasu nukleinowego, leżące między odcinkami NIEkodującymi; ostatecznie ulegają ekspresji, zazwyczaj w wyniku translacji na sekwencje aminokwasowe

Splicing RNA, dojrzewanie RNA to...

proces obejmujący wycinanie intronów i sklejanie ze sobą eksonów, które wcześniej oskrzydlały intron

Spliceosom to...

duży kompleks białek i małych cząsteczek RNA (snRNA); jego zadaniem jest usunięcie intronu i połączenie dwóch eksonów, które wcześniej oskrzydlały intron

Rybozymy to...

cząsteczki RNA funkcjonujące jako enzymy

tRNA (transferowe, transportujące RNA) to...

interpretator serii kodonów (czyli informacji genetycznej); jego funkcją jest przeniesienie aminokwasu z cytoplazmy do rybosomu

Antykodon to...

określony triplet zasad wbudowanych w tRNA, który tworzy parę z określonym kodonem mRNA

Syntetaza aminoacylo-tRNA to...

rodzina enzymów łączących cząsteczki tRNA z aminokwasami w procesie zasilanym przez hydrolizę ATP

Podjednostka rybosomowa składa się z...

cząsteczek rybosomowego RNA i białek

Rybosom składa się z...

dwóch podjednostek, zwanych dużą podjednostką i małą podjednostką

Peptyd sygnałowy to...

sekwencja ok. 20 aminokwasów leżących na końcu prowadzącym polipeptydu lub blisko niego; oznacza polipeptydy białek funkcjonujących w systemie błon wewnętrznych lub przeznaczonych do sekrecji

Cząsteczka rozpoznająca sygnał (SRP) to...

kompleks białek i RNA, adapter łączący rybosom z białkiem receptorowym wbudowanym w błonę ER

Mutacja to...

zmiana w informacji genetycznej komórki

Mutacja punktowa to...

zmiana w pojedynczej parze nukleotydów danego genu

Substytucja to...

zastąpienie jednej pary nukleotydów inną parą

Mutacja cicha to...

przekształcenie jednego kodonu w inny, który koduje ten sam aminokwas, zatem nie daje możliwego do zaobserwowania efektu fenotypowego

Mutacja zmiany sensu to...

substytucje, które zmieniają kodowany aminokwas na inny

Mutacja nonsensowna to...

mutacja punktowa, która zmienia kodon kodujący aminokwas na kodon stop; powoduje przedwczesne zakończenie translacji.

Insercja to...

mutacja punktowa polegająca na wstawieniu dodatkowych nukleotydów do genu.

Delecja to...

mutacja punktowa, polega na usunięciu nukleotydów z genu.

Mutacja przesunięcia ramki odczytu to...

zjawisko, w którym insercja lub delecja zmieniają ramkę odczytu, czyli zmienia się sposób odczytywania tripletów podczas translacji.

Mutageny to...

liczne czynniki fizyczne i chemiczne, oddziałujące na DNA w sposób, który prowadzi do mutacji

Gen to...

region DNA, który ulega ekspresji skutkującej powstaniem funkcjonalnego produktu końcowego, mogącego być zarówno polipeptydem, jak i cząsteczka RNA.