1 wojna swiatowa

trojporozumienie

1907, inaczej ententa, blok polityczno-wojskowy, antagonistyczny wobec trojprzymierza, miedzy francja, wielka brytania i imperium rosyjskim

trojprzymierze

blok polityczno-militarny miedzy austro-wegrami, niemcami i wlochami, charakter antyfrancuski

kociol balkanski

krzyzys przedwojenny na terenie Polwyspu Balkanskiego, przez podzialy religijne i narodowe oraz dazenie tamtejszych panstw do poszerzenia granic

1908

bosnia i hercegowina przylaczona do Turcji

1 kryzys marokanski

1905, niemcy poparly sultana maroko jako niezaleznego wladce, a francja chciala kontrolowac ten teren, zostal rozstrzygniety na konferencji w hiszpanii, uczestnicy uznali niepodleglosc maroka, jednak wiekszosc mocarstw uznala go za francuska strefe wplywo

2 kryzys marokanski

1911, francuzi podjeli kolejna probe opanowania maroka, niemcy sie nie zgodzily, ostatecznie maroko zostalo francuskim protektoratem, a niemcy otrzymaly czesc konga francuskiego

liga balkanska

powstala w 1912, koalicja zlozona z serbii, czarnogory bulgarii i grecji

i wojna balkanska

1912-1913, liga balkanska wypowiedziala wojne turcji, pokonaly ja i zakonczylo sie podpisaniem pokoju w londynie, turcja utracila europejskie posiadlosci

ii wojna balkanska

1913, bulgarzy przeciwko serbii i grecji, turcji i rumunii, zostali pokonani i stracili czesc zdobyczy

bulgaria i turcja byly

sojusznikami niemiec i austro-wegier

ruch mlodoturecki

ruch polityczny w turcji dazacy do obalenia monarchii tureckiej i sekularyzacji panstwa

zamach w sarajewie

28 czerwca 1914, zamach na arcyksiecia Franciszka Ferdynanda, przez Gawriło Princip z Młodej Bośni, byl przyczyna wybuchu I wojny swiatowej

rozejm w compiegne

11 listopada 1918, zawieszenie broni, konczy I wojne swiatowa

front wschodni w 1914

rosjanie rozpoczeli ofensywe na prusy wschodnie w 1914, pod wodza generala Paula von Hindenburga przeszli do kontrofensywy, miedzy 26 a 30 sierpnia 1914 w bitwie pod Tannenbergiem sily niemieckie pokonaly rosjan

rewolucja lutowa w rosji

8 marca 1917, doprowadzila do upadku caratu w 1918

rewolucja pazdziernikowa w rosji

6/7 listopada 1917, bolszewicy przejmuja wladze w 1918

traktat pokojowy w brześciu litewskim

3 marca 1918, bolszewicy przejmuja wladze, podpisuja zawieszenie broni, zostaje powolana rada komisarzy ludowyxh z leninem na czele, xapowiedzieli nacjonalizacje majatkow rolnych

ład wersalski

28 czerwca 1919, na jego podstawie niemcy utracili terytoria, musieli zaplacic reparacje i zyskuja ograniczenia militarne, sojusznicy niemiec - austria, wegry, bulgaria, turcja

liga narodow

powolana w paryzu, miala dbac o bezpieczenstwo na swiecie i promowac wspolprace narodowa

amerykanski izolacjonizm

stany nie weszly do Ligi Narodow, kongres nie ratyfikowal traktatu z niemcami

orientacje polityczne

panstwa centralne, ententy (zwolennik - Dmowski) rewolucyjna (roza luksemburg)

odezwa Mikolaja Mikolajewicza

byla podstawa dzialan Dmowskiego, w 1914, zapowiadala odrodzenie Polski

akt 5 listopada

5 listopad 1916, manifest dwoch cesarzy (niemieckiego i austriacko wegierskiego), obiecali utworzyc samodzielne krolestwo polskie

14 punktowy program pokojowy

8 stycznia 1918, w 13 punkcie zapis o odrodzeniu polski

kto poparl niepodleglosc polski

rada piotrogrodzka

geneza oddzialow polskich

po rewolucji 1905 roku Jozef Pilsudski utworzyl ZWC (zwiazek walki czynnej) i strzeleckie organizacja paramilitarne, przygotowywaly moodziez do sluzby wojskowej

I Kompania Kadrowa

utworzona przez Pilsudskiego, wkroczyla do krolestwa polskiego

polska organizacja wojskowa

POW, utworzona przez Jozefa Pilsudskiego, miala przygotowac powstanie na ziemiach polskich w obliczu kleski panstw centralnych

kryzys przysiegowy

pilsudski namawia zolnierzy legionowych by odmowili zlozenia przysiegi zawierajacej deklaracje wiernosci wobec niemiec i austro-wegier

poczatek walk na froncie zachodnim

niemcy rozpoczeli atak w bitwie pod marna 5-9 wrzesnia 1914, wojsko francusko-brytyjskie pokonaly niemcy

front zachodni 1915-1916

strategia dla niemiec byl atak na twierdze Verdun od lutego do grudnia 1916, obie strony niemcy i francja odniosly duze straty, potem miedzy 1 lipca a 18listopada 1916 byla bitwa pod Sommą miedzy wojskami brytyjskimi, francja a niemcami, brytyjczycy uzyli

cd

czołgów (Anglicy), a walki ciągnęły się do końca października i choć wojska ententy zadały Niemcom duże straty, linii frontu nie udało się przełamać. Wojna pozycyjna trwała aż do 1918 r.

przyjlad wojny pozycyjnej

bitwa pod somma

bitwy z rosjanami

pod rokitna, pod krzywoplotami, w rejonie kostiuchnówki